طبقه سه

طبقه سه - ده زیرا به «جلیلی چرا؟»

خلاصه ای  از ده زیرایی که «جلیلی چرا؟» خواهم گفت...

1.    1.زیرابا طبقه مرفه جدیدی که پس از انقلاب، از دل مسئولان نظام برآمده، هیچ نسبتی ندارد. بنابراین مبارزه اش با اشرافیت جدی است.

2.   2.زیرایک مؤمن واقعی به انقلاب اسلامی است، بنابراین در هیچ چارچوبی نمی گنجد: نه در چارچوب چپ – راست و نه در چارچوب اصلاح طلب – اصولگرا.

3.    3.زیرابه جای وعده های انتخاباتی در چارچوب محترمانه ی برنامه، بر اصلاح ساختار اجرایی تأکید می کند و این یعنی شناخت درستی از روح قانون اساسی درباره قوه مجریه دارد.(ن.ک به تبیین قانون اساسی از قوه مجریه)

4.   4.زیراهیچ یک از لابی ها و احزاب راست-اصولگرا حامی او نیست: از مؤتلفه و جامعه اسلامی مهندسین گرفته تا راست های تحول خواه مانند ایثارگران و رهپویان

5.    5.زیراشماری از سرشناس ترین اساتید و نخبگان در کمپین انتخاباتی او هستند، در عین حال باندِ اطرافیان ندارد.

6.      6.زیرارویکردش به دولت معتدلانه است و برخلاف برخی، مسائل را اصلی- فرعی می کند.

7.      7 .زیراباور عجیبی به مردم و آزادسازی ظرفیت ها دارد، جمهوری اسلامی را خاص دوران گذار نمی داند و عمیقا برای تحقق تکاملی مردمسالاری دینی تلاش می کند.

8.     8. زیراشاید به نظر عجیب برسد، اما یک دلیل روشن من برای رأی دادن به سعید جلیلی مطالبی است که پایگاه هایی مثل الف درباره او منتشر کرده اند. همه آن رکیک ترین توهین هایی که الف طی چهار سال و هشت سال اخیر به احمدی نژاد کرده بود، طی همین چهار هفته به سعید جلیلی کرده؛ دقت کنید موضوع این تخریب ها جلیلی بماهو جلیلی است، نه حتی جلیلی به عنوان گزینه دولت.

9.      9 .زیراحضور جلیلی بیشترین بحران هویت را برای راست های تحول خواه ایجاد کرده. تا رئیس ستاد قالیباف در انتخابات 84، در انتخابات 92 نیز به قالیباف برسد، چندین و چند چرخ زد. برخی از این چرخ های نتیجه «احساس تکلیف برای رئیس جمهور شدن» بود، اما عامل بخش مهمی از این قیقاج ها حضور سعید جلیلی بود. اگر حضور سعیدجلیلی در انتخابات این ها را این چنین در ذهن جماعت حزب الله رسوا می کند، پس رئیس جمهور شدنش چه می کند؟ عمیقا اعتقاد دارم این دو فرآیند به هم بستگی دارند: رسوایی راست های انقلابی شعار و رهایی حزب الله.

  10 .زیرای آخرکه مهم ترین دلیلم هم برای رأی به جلیلی است، عبارت است از بازگشت به خود و بازیابی هویت حزب الله. بخشی از این بازگشت هویتی در اثر پالایش همین گروه ها و لابی های راست – اصولگرا از ذهن و زبان حزب الله روی می دهد. حزب الله موتور محرکه انقلاب اسلامی است و اگر از بند احزاب رهایی یابد، انقلاب را به همه آرمان هایش می رساند. حزب الله مشتی ریشویِ متوهم که فکر می کنند عقل کل هستند اما در جزئی ترین مسئله ها چشم به دهان «برادران بزرگتر» دارند نیست. این سیاست زدگان و و «اصحاب مسئله های فرعی» هیچ جایگاهی در حرکت انقلاب ندارند. حزب الله همان نیرویی است که انقلاب اگر پیشرفت می خواهد، اگر عدالت می خواهد، و اگر هر آرمان دیگری دارد، اوست که موتور محرکه انقلاب است. حزب الله مثلا «جهاد سازندگی» است.

طبقه سه - دو مفهوم کلیدی برای فهم انتخابات :92

  «طبقه مرفه جدید» و «هویت حزب الله»

در این روزها، زیاد با این پرسش مواجه شده­ام که «چرا جلیلی؟» و سعی کردم کم و بیش به آن پاسخ بدهم. فکر می­کنم بتوانم مهم ترین جواب هایم را در چارچوب زیر جمع بندی کنم.

***

زیرا ابر مشکل ساختاری و ریشه­ای فرا روی پیشبرد انقلاب را شکل گیری یک اشرافیت و طبقه مرفه جدید از دل مسئولان نظام می دانم. این نه یک نقد سیاه نمایانه یا بدبینانه، که یک واقعیت تلخ سیطره یافته بر آینده ی انقلاب است. لازم است برای تشریح این پدیده استدلالی از بیانات رهبر انقلاب بیاورم. ایشان در اواسط دهه هفتاد می فرمایند:

«کسانى هستند که تلاش مى‏کنند و حقیقتاً در صدد این هستند که طبقه‏ى ممتازه‏ى‏ جدیدى در نظام جمهورى اسلامى به وجود آورند. به خاطر انتخاب ها و انتصاب ها و زرنگى‏ها و دست‏وپادارى‏ها و مشرف بودن بر مراکز ثروت، و از طریق نامشروعى که با زرنگى آن را یاد گرفته‏اند، به اموال عمومى دست بیندازند و یک طبقه‏اى جدید طبقه‏ى ممتازان و مرفّهان بى‏درد درست کنند. نظام اسلامى، با مرفّهان بى‏درد و معارض و مخل، آن‏طور برخورد سختى کرد؛ حال از درون شکم نظام اسلامى، یک طبقه‏ى مرفّه بى‏درد جدید طلوع کند! مگر این شدنى است؟! به فضل پروردگار، مخلصان انقلاب و اسلام نخواهند گذاشت که چنین انحراف‏هاى بزرگى به وجود آید.» (امام خامنه­ای 25/ 04/ 1376)

***

وقتی این روزها به رسانه های محافظه کاران که ذیل پوشش اصولگرایی به عنوان رسانه های انقلابی به حزب الله معرفی می شوند، نگاه می کنیم، می بینیم چگونه جناح دولت را با جناح دشمن اشتباه گرفته اند! گاه آن قدر زیاده روی می شود که رهبری هم زبان به نقد می گشایند و به جوانان متأثر از این رسانه ها می­فرمایند که مسائل را اصلی- فرعی کنید. حالا همین رسانه ها یا اسلاف دهه هفتادی شان را که نگاه کنی، به خوبی سکوت شان در برابر این «انحراف بزرگ» هویداست. این محافظه کاران حتی دولت های وقت را هم در چارچوب مسائل فرعی و دعواهای سیاسی نقد می کردند. باید گفت به دلایل مختلف از جمله تأثیرپذیری «مخلصان انقلاب» از فضای سیاسی- رسانه ای محافظه کاران، این ناشدنی روی داده و با غیبت حزب الله به مثابه نیروی اجتماعی مخلص و معطوف به انقلاب، از پهنه ی مسائل اصلی، نه تنها این طبقه شکل گرفته، بلکه به یک نیروی ارتجاعی و اجتماعی بزرگ و تأثیر گذار در برابر انقلاب بدل گشته است. به هر حال اگر خارج از هژمونی رسانه هایی که اغلب در اختیار یک درصد جامعه است بیاندیشیم، مسئله شکل گیری «طبقه ممتازه جدید» نه یک مسئله تاریخی و سیاسی، که یک مسئله کاملا اجتماعی است. در حالی که نظام مسئله شناختی محافظه کاران حتی در همان دوره و تاریخ هم این مسئله اصلی نبوده است. دقت کنیم شکل گیری یک طبقه اجتماعی فراتر از یک فساد اقتصادی و بهره گیری یک یا چند حزب است.

***

مسئله ی کلیدی در این جا این است که رئیس جمهور باید مطلوب من کسی است که نه تنها جز این طبقه نباشد، بلکه نسبت به روابط این طبقه نیز «بیرونی» باشد. واقعیت این است که اغلب کادرها و چهره های اصلی دو جناح عمده ی کشور به لحاظ سبک و سطح زندگی شان جز این طبقه محسوب می شوند. لزوما هم این طور نیست که «با زرنگی» و «طرق نامشروع» کسب منفعت خصوصی با امکان ناشی از قدرت عمومی را فرا گرفته باشند. عدم شکل گیری نهادهای نظارت عمومی، رانت های متعددی را فرا روی بی دست و پا ترین فرزندان و بستگان مسئولین قرار می دهد. اگر این چنین هم نباشد سکوت این نخبگان و خواص سیاسی در برابر شکل گیری و مداخلات این طبقه جدا جای سؤال دارد. چه رسد به این که بسیاری از این طبقه مرفه جدید در کمپین انتخاباتی این نامزدها باشند. البته این حد از مراودات با این طبقه جرم قضایی محسوب نمی شود و سلب مجوز فعالیت سیاسی نمی شود، اما بستر نوعی اشرافیت اسلامی می شود که خطر ان به مراتب از مفاسد اقتصادی بیشتر است.

***

این روزها «سابقه کلان اجرایی» مهم شمرده می شود. عموما ویژگی ای قلمداد می شود که فرد هر چه بیشتر داشته باشد بهتر است. اما به نظر می رسد این مولفه هم کف و هم سقف داشته باشد. کف آن همان یک حد قانونی است که شورای نگهبان تشخیص می دهد، اما سقف آن مبتنی بر این تحلیل یک حد اجتماعی و عبارت است از آن میزان از سابقه ی اجرایی که به خروج از سطح محرومین و حداکثر متوسط جامعه نشود، عبارت است از ان میزان سابقه اجرایی که به مراوده حتی در حد هم­سفره شدن با این طبقه مرفه جدید نیانجامد.(نامه امام علی^{(علیه السلام)}به عثمان بن حنیف، نامه 45 نهج البلاغه) رئیس جمهوری می خواهیم که این اهالی طبقه ممتازه جدید را نشناسد و با آن ها هیچ مراوده ای نداشته باشد. سابقه ی اجرایی را سقفی است و این چنین نیست که هر چه بیشتر بهتر! اگر کسی از این سقف عبور کند، حتم دارم با این وضع فقدان نظارت عمومی، بر سر سفره ی طبقه مرفه جدید میهمان شده. سفره ای که بر بام سابقه اجرایی پهن شده است.

من به سعید جلیلی رأی می دهم چون او را بیرونی ترین و تنها گزینه بیرونی نسبت به مراودات این طبقه ممتازه ی جدید می دانم.

***

زیرا یکی از رنج هایی که در صحنه های سیاسی مربوط انقلاب وجود دارد، دوگانه های «جعلی» چپ- راست و اصولگرا- اصلاح طلب است. دوگانه هایی که در حقیقت صورت بندی سیاسی همین «طبقه مرفه جدید» هستند. این طبقه با این دوگانه های و «ادعا»ی اختلاف نظر بنیادین، به رقابت های آلاکلنگ­وار خود برای کسب قدرت، مشروعیت بخشیده و آن موجه جلوه می دهند. آن چه در این میان رنج آورترین است این است که این جریان ها در ادوار مختلف به نیروهای اجتماعی معطوف به انقلاب (حزب الله) می­باورانند که هویت و حضور اجتماعی شان را ذیل یکی از این جریان ها تعریف کنند. در دوره ی اخیر حزب الله با قرار گرفتن زیر سایه جناح موسوم به راست، همواره یک دنباله و جریان پیرو در جناح اصولگرایی محسوب می شد. دستور کاری که این جناح، همواره برای حزب الله تعریف می کرد، حرکت در سطح مسائل فرعی بوده و هست. به عنوان نمونه امام خمینی به عنوان بنیانگذار هویت معرفتی بسیج کارکرد این نهاد انقلاب را در اموری مانند مبارزه با تحجر و مقدس مآبی، مبارزه با پول پرستی و سرمایه داری، می دانند، یا امام خامنه ای برای بسیج مستضعفین به عنوان لشکر مخلص خدا کارکرد مبارزه با طبقه مرفه جدید را تعریف می کنند، اما در همان زمان محافظه کاران بسیج را «ظرفیت بومی توسعه» می دانند که حداکثر کارکرد آن در واکسیناسیون فلج اطفال، در درختکاری وو کویر زدایی و مانند آن است.

***

در حوزه نسبت حزب الله و دولت ها هم همواره پیشنهادها محافظه کارها به حزب الله نقد در چارچوب «مسائل فرعی» است. این در حالی است که هویت حزب الله و اساسا تفاوت حزب الله با مذهبی های غیر انقلابی، همین حرکت در مدار مسائل اصلی است.

***

در سال های موسوم به سازندگی، در شرایطی که جهت های بنیانی حرکت کشور در حال جابجایی و تغییر است نوک پیکان نقد حزب الله به سوی «دو چرخه سواری» یکی از بستگان قدرت است. در سال های دولت لیبرال مآب محمد خاتمی هم نقدهای حزب الله در چارچوب مسائل اصلی مطرح شده به وسیله رهبری انقلاب مانند عدالت خواهی، ساده زیستی، مبارزه با اشرافیت و فقر و فساد و تبعیض نیست. نقد های حزب الله در این دوره هم بیش از آن که در چارچوب طرح امت و امامت باشد، حول مسائل فرعی و دعواهای سیاسی و جناحی چپ و راست است. در دوره اخیر هم وضعیت مشابهی حاکم می شود.

***

دکتر جلیلی به رهایی حزب الله از بند سیاسیون و احزاب جناح راست و محافظه کاران موسوم به اصولگرا کمک کرده.اگر جلیلی و مشی بی توجهی مطلق او به احزاب نبود.احتمالا ما جوانان حزب اللهی مجبور بودیم مانند انتخابات های قبل ذیل برخی احزاب به یک گزینه برسیم. یا لااقل با برخی از این جماعت سیاست باز و انتخابات باز در کمپین انتخاباتی یک نامزد، هم سفره شویم. اما حالا ما نامزدیم داریم که هیچ حزب و دسته و گروهی برای ثبت نامش «بفرما» نگفته و جز جماعتی از جوانان حزب اللهی دعوت کننده ای نداشته است.

حضور سعید جلیلی برای ما امکان حضور سیاسی مستقل را فراهم آوردهو اکنون به خوبی می بینیم که چه انرژی های فراوانی در این برزخ رهایی از بند احزاب برای ما فراهم شده. نامزدی که جز مردم حامی ای ندارد طی این یکی دو هفته، در مقایسه با ماه های مبارزه تبلیغاتی نامزدهای راست سنتی و راست تحول یافته رأیِ قابل توجهی دارد.

در این نقطه ی امید روشنی وجود دارد و آن اینکه این حضور مستقل حزب الله طلیعه و نقطه ی رهایی باشد برای بازیابی هویت جدید و مستقل حزب الله. برای این که نظام مسئله شناسی حزب الله مستقل از احزاب و خارج از دوگانه ی غلط اصولگرا- اصلاح طلب، در چارچوب نظام امت و امامت شکل بگیرد.

پ.ن:

مطلب دیگری هم در این باب داشته ام:
 ده زیرا به «جلیلی چرا؟»

طبقه سه - انتخابات از جنس انقلاب اسلامی 2

انتخابات از جنس انقلاب اسلامی

ضرورت تدارک پاسخی از منظر تفکر انقلاب اسلامی به پرسش «انتخابات چیست؟»

«انتخابات چیست؟» پاسخ به این پرسش نقش به سزایی در تعیین الگوی کنش در این حوزه دارد. رفتار کنش­گران عرصه ­ی انتخابات تابع مستقیمی است از تعریفی که از این حوزه دارند. ممکن است این تعریف و نگرش به مقوله­ ی انتخابات چندان هم خودآگاهانه نباشد. به این معنا که یک کنش­گر فعال در عرصه­ ی انتخابات پیش از آ­ن­که وارد این عرصه شود، مدل رفتاری خود در انتخابات را براساس تعریف خود از انتخابات طراحی نکند، اما به هر حال هر پاسخی که به طور ضمنی و ناخود آگاهاه یا صریح و اندیش­ ورزانه به پرسش «انتخابات چیست؟» داده شود، تأثیر به سزایی خواهد داشت در پاسخی که به «چه باید کرد؟» داده خواهد شد. مسئله کلیدی در این­جا این است که حزب الله به عنوان موتور محرکه­ ی انقلاب اسلامی، انتخابات را در پرتو انقلاب اسلامی نمی­ بیند، بلکه عمدتا در سطح نخبگانیِ خود بدون اندیشه­ ورزی پیرامون انتخابات، وارد کنش در این عرصه می­شود. حزب الله اغلب انتخابات را از دریچه­ ی احزاب و فعالان لابی­ های سیاسی می­ بیند. امروز نگاه غالب به انتخابات نگاهی است که به وسیله «قبائل سیاسی» طرح و بازنشر شده است. از این منظر انتخابات به فرد منتخب تقلیل یافته و انتخابات تنها فرصتی است برای کسب یا حفظ قدرت، نه فرصتی برای انقلاب اسلامی. از این رو کنش انتخاباتی حزب الله به تبلیغ یک گزینه محدود می­ شود. این نحوه ورود به انتخابات درست همان کاری است که احزاب سیاسی خلق­ الساعه یا ریشه­ دار در ایران انجام می­ دهند. حداکثر تفاوت بر می­ گردد که آن احزاب برای رأی آوری ممکن است دست به هر کاری بزنند، اما حزب الله و نیروی اجتماعی انقلاب نه. که البته این «نه» هم جای تأمل دارد و نمی توان با قاطعیت گفت. چرا که مثلا تا همین اواخر و حتی همین حالا بسیاری از احزاب جناح موسوم به راست این باور را در نیروهای اجتماعی انقلاب نهادینه کرده بودند که رأی آوردن و پیروزی و حفظ نظام تکلیف است و برای این منظور باید فرد اصلح را کنار گذاشت و به وسیله­ ی صالح مقبول آن را دفع کرد؟

بنابراین یک گام مهم در انتخابات این است که ما نگاه مان به انتخابان تغییر کند. انتخابات را از دریچه ی انقلاب اسلامی ببینیم نه از منظر فعالان سیاست و قدرت. اما مختصات نگاه به انتخابات از منظر انقلاب اسلامی چیست؟

طبقه سه - درآمدی بر تاریخ عقلانیتِ پیشرفت در جمهوری اسلامی(8)؛

طبقه سه - درآمدی بر تاریخ عقلانیتِ پیشرفت در جمهوری اسلامی(3)؛

فلسفه‌‌ی نهادهای انقلاب اسلامی

طبقه سه - درآمدی بر تاریخ عقلانیتِ پیشرفت در جمهوری اسلامی(2)؛

طبقه سه - پرسش از مفهوم کارآمدی

یکی از مهم­ترین چارچوب ها برای شکل دهی به مناسبات انتخابات آینده­ی ریاست جمهوری، ایده ی مهم رهبری درباره «پیشرفت و عدالت» است. دولت آینده، تنها در شرایطی به پیشرفت و عدالت کمک خواهد کرد که بر آمده از مناسباتی با این معیار باشد. این روزها از «کارآمدی» به عنوان شرط لازم برای ریاست جمهوری آینده سخن های زیادی به میان می آید، اما کسی نمی پرسد «چرا این کارآمدی تنها برای پیشرفت لحاظ می شود؟» و سخنی از مؤلفه های «کارآمدی برای عدالت» نیست؟

تفکر انقلاب اسلامی منظوم ه­ای به هم پیوسته است. جدا سازی یک قطعه از این پازل نابودی کلیت آن است. چارچوب حرکت در بستر اندیشه ی انقلاب اسلامی، تمنای پیشرفت و عدالت توأمان است و تأکید بر پیشرفت و باز تعریف همه ی معیارها بر اساس آن، به خروج از عقلانیت انقلاب اسلامی می انجامد.کارآمدی برای پیشرفت ضروری است اما نباید آن­ چنان ضریب یابد که کار آمدی برای عدالت نادیده انگاشته شود. تأکید بر پیشرفت و جدا سازی آن ازعدالت، به پدیده های سردرگمی همچون «رضا خانِ حزب اللهی» و «تکنوکراتیسم اصولگرا» منجر می شود.

اما شاخصه های کارآمدی برای عدالت چیست؟ این پرسشی است که ابتدا باید مجالی برای طرح عمومی بیابد، تا پاسخ آن صورت بندی شود. در شرایطی که بخش عمده ای از نیروهای منتسب به جبهه انقلاب، درست مانند رقیبان غرب­گرا و تکنوکرات شان برای پیشرفت (بدون عدالت) با هم ائتلاف کرده­اند، این پرسش در رسانه ها اصلا ضریبی ندارد، تا چه رسد به پاسخ.

این یادداشت تنها می تواند به جنبه ای از مقوله­ ی کارآمدی برای عدالت اشاره کند و آن عبارت است از «بیرونی بودن نسبت به روابط طبقه مرفه جدید»؛

یکی از مهم ترین موانع برقرای عدالت در نظام جمهوری اسلامی، شکل گیری طبقه ای مرفه از دل همین نظام است، پدیده ایی که مدتهاست مورد هشدار رهبر فرزانه ی انقلاب قرار گرفته: «کسانى هستند که تلاش مى‏کنند و حقیقتاً در صدد این هستند که طبقه‏ى ممتازه‏ى‏ جدیدى در نظام جمهورى اسلامى به وجود آورند. به خاطر انتخاب ها و انتصاب ها و زرنگى‏ها و دست‏وپادارى‏ها و مشرف بودن بر مراکز ثروت، و از طریق نامشروعى که با زرنگى آن را یاد گرفته‏اند، به اموال عمومى دست بیندازند و یک طبقه‏اى جدید طبقه‏ى ممتازان و مرفّهان بى‏درد درست کنند. نظام اسلامى، با مرفّهان بى‏درد و معارض و مخل، آن‏طور برخورد سختى کرد؛ حال از درون شکم نظام اسلامى، یک طبقه‏ى مرفّه بى‏درد جدید طلوع کند! مگر این شدنى است؟! به فضل پروردگار، «مخلصان انقلاب»و اسلام نخواهند گذاشت که چنین انحراف‏هاى بزرگى به وجود آید.» (امام خامنه­ ای در 25/ 04/ 1376)

«اشراف ریش دار» تعبیر دیگر است که رهبری از جایگاه این طبقه درون نظام دارند: «من و شما همان طلبه یا معلم پیش از انقلابیم. یکى از شماها معلم بود، یکى دانشجو بود، یکى طلبه بود، یکى منبرى بود، همه‏مان این‏طور بودیم؛ اما حالا مثل عروسى اشراف عروسى بگیریم، مثل خانه‏ى اشراف خانه درست کنیم، مثل حرکت اشراف در خیابانها حرکت کنیم! اشراف مگر چگونه بودند؟ چون آن‏ها فقط ریششان‏ تراشیده بود، ولى ما ریشمان را گذاشته‏ایم، همین کافى است؟! (امام خامنه­ ای 23/ 05/ 1370)

واقعیت این است هنگامه صدور حکم جهاد«مخلصان انقلاب»با این طبقه، برخی راست­گرایان یا به تعبیر دهه هشتادی اصولگرایان، بسیج این «لشگر مخلص خدا» را «ظرفیت بومی توسعه» می دانستند(به عنوان نمونه ن.ک به: هوای تازه، خاطرات علی لاریجانی، ج1،ص317) و بر استفاده از آن در کویر زدایی و درختکاری تأکید داشتند(به عنوان نمونه ن.ک به: سخنرانی هاشمی رفسنجانی در 6/6/70). هنگامی که ما در پی «نخود سیاه توسعه» (یا همان پیشرفت بدون عدالت) بودیم، این طبقه تشکیل شد و امروز مانع جدی در برابر بر قراری عدالت همین طبقه است. کارآمدی برای عدالت این است که رئیس جمهور آینده نسبت به این طبقه و روابطِ قدرتِ آن بیرونی باشد. همین؛ در اینجا مسئله فساد و سلامت شخصی نیست. مسئله این است که یک فرد سالم هم اگر در سطح و مراوده با این طبقه باشد، ملاحظه کاری ها و محافظه کاری ها، او را حداقل به سکوت که می کشاند. در صورتی که ما کسی می خواهیم که میز بازی را بهم بریزد.

امروز اگر از «روابط هم بسته و فامیلی قدرت» حرفی به میان بیاید بی شک اذهان به سمت خانواده ای خاص »منحرف» می شود.گرچه کسی منکر وجود برادران و پسرخاله ها و ... در روابط قدرت موجود نیست، اما مسئله این است که روابط قدرت فراتر از روابط فامیلی، میان افراد پل می زند. کسی می خواهیم که این طبقه مرفه جدید را نشناسد و اساسا با آن ها نشست و برخواستی نداشته باشد. نامه ی امام علی^{(علیه السلام)}به عثمان بن حنیف (نامه 45 نهج البلاغه)را دوباره بخوانیم: هم سفره بودن با این طبقه هم فساد تحلیلی می آورد. رهایی از افسونِ عجبیبِ روابط قدرت و عدم مراوده با طبقه مرفه جدید برآمده از دل نظام، مهم ترین پیش شرط «کارآمدی برای عدالت» است.

فرض کنید شما در وقایع پس از انتخابات، درست وسط یک آشوب خیابانی در حال گفتگو با فائزه هاشمی رفسنجانی هستید و با او درباره ی آلترناتیوهای میرحسین موسوی گفتگو می کنید. نام افرادی را می شنوید. بعد به قم می آیید. به خدمت فلان عالم مهذب می رسید. از او می خواهید برای کارهایی مهمی همچون انتخاب رهبری و قانون گذاری افرادی را به شما معرفی کند. ناگهان نام همان افراد را می شنوید. آخر چه ارتباطی است میان این دو گفتگوی شما که باید پاسخ های یکسانی بشنوید؟ قطعا هیچ اشترک فکری و تحلیلی ای نیست. مسئله این است که مراوده با طبقه مرفه جدید حتی اگر در سطح «هم سفره بودن» هم باشد، کار خود را می کند.

داشتن برنامه و تیم خوب است، اما این «داشتن» چه چیزی را اثبات می کند؟ چگونه لزوما به کارآمدی منجر می شود؟ اگر داشتن برنامه و تیم نشان کارآمدی است، که مدیران سابق و تکنوکرات ها یک دهه است با لانه کردن در مراکز مطالعاتی انتصابی، صدها صفحه از این برنامه های را تولید کرده اند. شاید داشتن برنامه و تیم از پیش زمینه های ضروری اثبات کارآمدی برای پیشرفت باشد اما اثبات بیرونی بودن نسبت به روابط قدرت و طبقه مرفه جدید هم شاخص مهمی است که توأمانی آن با دیگر شاخص ها، مؤلفه های بنیادین رئیس جمهور تراز دهه ی چهارم انقلاب اسلامی را می سازد.

طبقه سه - روز قدس و زوال دوران کودکی ما

زوال دوران کودکی ما- زوال دوران کودکی آن ها

"زوال دوران کودکی" عنوان کتابی است از نیل پستمن، چهره ی سرشناس جامعه شناسی انتقادی رسانه ها؛ او در این کتاب درباره تاثیرات رسانه ها بر کودکان می گوید و این که رسانه های تصویری غربی به ویژه تلویزیون با نمایش عمومی مسائل خاص بزرگسالان، دوران کودکی کودکان را از بین می برند و این که این روند چه نتایجی دارد( مسئله که به طور نسبی در مورد رسانه های ما هم مطرح است).

 بحث مفصلی است البته؛ اما چیزی که من می خواهم بگویم این است که ما هم در جهان اسلام با یک زوال دوران کودکی خاص خودمان مواجهیم:

آیا امروز کودکان فلسطینی که سنگ در دست به دنیا می آیند و سنگ در دست به مدرسه می روند و سنگ در دست کفن می شوند واقعا کودک اند؟ به شرح ایضا کودکان لبنان و کودکان یمن و افغانستان و پاکستان و البته ایران؛ آیا کودکانی که به تعداد سال های عمرشان در روز قدس راهپیمایی کرده اند و مسائل جهان را، مسئله فلسطین را با بیانی بچه گانه و عقلانیتی متکامل تحلیل می کنند کودکند؟

پس ما امروز در جهان با دو زوال دوران کودکی مواجهیم: یکی زوال دوران کودکی با نمایش دادن فحشا و خشونت و یک زوال دوران کودکی با واقعیت داشتن مبارزه؛ یکی فاجعه است و دیگری مژده؛ خوشیِ حال باشد ارزانی دم غنیمتان، با این حساب وقتی این کودکان بزرگ شوند، آینده از آن کیست؟

زوال دوران کودکی در جانب ما نوید بخش دیدن آینده ای روشن است، اما چه کیست که این روند را ببیند و برای آن برنامه ریزی می کند؟

بروز کنونی پدیده کودک و نوجوان انقلابی پژواک تنها یک دلیل دارد: روح خدا " خمینی"؛ اما رشد این پدیده و تداوم آن بدون برنامه ریزی ممکن نیست؛

امروز در فضای "تربیت کودک و نوجوان" غلبه بیشتر با اسلام حجتیه ای و تجددزدگی است؛ آموزش "رقص" و "قرآن با اشاره" از آموزش "خمینی و اسلام خمینی" بیشتراست و...

پس چه کسی کودک و نوجوان را از منظر انقلاب اسلامی را می بیند؟

پ.ن:

این صورتک ها که کار قشنگی بود ازدفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامیتلنگری شد برای دیدن بهتر زوال دوران کودکی

 

طبقه سه - گام اول وبلاگ نویسان آرمان خواه اهوازی

طبقه سه - ادب مودب/شعر علی محمد مودب، شاعر انقلاب اسلامی برای مسجد سلیمان

شعرِ علی محمد مودب فقر مردم مسجدسلیمان را فریاد کرد

راستش وقتیبزرگوایمسیج داد که "الانوبلاگ علی محمدمودبرو ببین/یه شعر برای مسجدسلیمان" با شناختی که از اندیشه جناب مودب داشتم هیچ از این تعجب نکردم که با خواندن مطلبی نه چندان قوی مثل"بشنویم؛ این است فریاد فقر مردم مسجد سلیمان"درطبقه سه، برای مستضعفین شعری گفته باشد،(از این تعجب کردم از کجا مطلب رو در در یک وبلاگ مبتدی و در مراحل آزمایشی پیدا کرده است)؛ الان هم می خواهم بدون هیچ مقدمه ای اصل شعر را بیاورم اما قبل از آن فقط چند خط درباب اینکه "مودب کیست؟ و ادب مودب چیست؟" آن هم نه از این باب که مودب نیاز به معرفی توسط همچو این قلمی- این کیبوردی- داشته باشد بلکه صرفا به این دلیل که می دانم برخی از مخاطبان اندک این صفحه نه با مودب که با شعر نسبت و میانه ای ندارند، حق هم دارند.

مودب کیست؟

ببینید اگر بخواهم با زبان ساده توضیح دهم باید بگویم: ما دو دسته شاعر داریم یک دسته شاعران «تقریبا بی ادب»¹،«منفعل و مدیریت شده»²و «ستاینده محض»³داریم که در اثر «هرم بی منطق فقر»⁴در آن ها انگیزش لازم برای سرودن شعر در آن ها ایجاد می شود، مثلا دختری به نام هاجر نویدی در روستای قلعه رئیسی از توابع کهکیلویه در اثر سرماخوردگی ساده+ عدم دارو می میرد و این می شود مبنای سرودن  یک شعر مثلا شعر "مرگ عجیب  هاجر نویدی"⁵در این دسته شاعران.

دسته دیگر شاعرانی هستند که برخلاف دسته ی اول که همه اش به دنبال طرح «ایده های مارکسیستی در پرده نصایح اسلامی»⁶هستند، دقیقا دنبال چیزهای دیگری هستند.آبشخور فکری آن ها  خود ِخودِ سرچشمه های شرعی و فقهی است و همه اش شعرهای خوب خوب می گویند گه هر کی بشنود به «ملکوت»⁷  نزدیک می شود.

شعرهای دسته اول را معمولا یک سری آدم یه لا قبای عاشق کتاب و دیگر هیچی مثلعابس قدسیِکتاب آفتاب مشهددر تیراژ 2-3 هزارتا منتشر می کنند ولی اشعار دسته دومرا معمولا ترانه های تیتراژ سریال های تلویزیونی است که با احتساب تبلیغات و تکرارهای کلا هزار باری پخش می شود و گاه هم مثل نوروز امثال از 3 سریال ترانه 2 تایشان مال یکی از شاعران دسته دوم می باشد. تولیدات شاعران دسته دوم از آنجا که اسلامی محض است در ماه رمضان در تیتراژ  سریال های برزخی و قبر و قیامتی پخش می شود تا همه ما مثل شخصیت اصلی فیلم در نهایت توبه کرده  آدم خوبی شویم،به ملکوت هم نزدیک تر شویم. محتوای سروده های شاعران دسته دوم کمک می کند تا پیام های برنامه های دینی تلویزیون تکمیل شود و همه به فکر مرگ و قبر و قیامت و برزخ افتاده، سرمایه دارها بیشتر به فقرا صدقه دهند!

شاعران دسته اول را حکومتی و  دولتی و شاعران دسته دوم را آزاد(غیر دولتی) و "استاد" گویند!!⁸

آقای مودب هم یکی از همین شاعران حکومتی است که  همینطور که فی المثل در همین شعر  مسجدسلیمان شان هم ملاحظه می کنید یک "ستاینده محض" است( درست بر خلاف جریان شعر غیر دولتی که معمولا  تلاش می کنند برای سریال هایی ترانه بگویند که افزایش درک نقادانه مردم درباره برزخ و قبر و قیامت و ... را در سرلوحه دارند.)

ادب مودب چیست؟

ادب مودب هم ادابی دارد که بر اساس این اداب او به گونه ای به اطرافش نگاه می کند که  شعر نگفتن برای هاجر نویدی و مسجدسلیمان بی ادبی است،در مختصات ادب مودب هاجر نویدی و مسجدسلیمان "مسئله" است.

مودب شاعری است که چون دیگر شاعران عشق در کانون انگیزشی او قرار  دارد اما عشق برای او عین و شین و قاف نیست. درد مردمی -که عاشقشان است- هم برای او عشق است:

در کوخ ها، در کوچه ها

در کاخ ها در باغ ها

یک سو سرور و سورها

یک سوی درد و داغ ها

روضه در تکیه پروتستان ها ص43

یا:

در این اجاق موسع

هر شاخه جز هیمه ای نیست

در هرم بی منطق فقر

جز سوختن بیمه ای نیست

روضه در...ص41

و درست  از همین منظر است که مودب رنج و فقر زنان ویژه را هم می بیند:

میان غصه ی هر روزه ی دو تا نان؛ بوق!

و ترس و رد شدن از خطوط با آن بوق!

الف های غلط صص 66-67

خسته بر گشته زنی به خانه، زن هرجایی باز

تا شود هم نفس ساکت تنها باز

روضه در ....صص78-79

و کلی آداب دیگر که باشد وقتی دیگر، در نوشته ای مستقل درباره روضه در تکیه پروتستان ها

به طور کل مودب شاعر بزرگی است اما نه به این دلیل که هفت مجموعه شعر موفق دارد:(عاشقانه های پسر نوح، همین قدر می فهمیدم از جنگ، مرده های حرفه ای، الف های غلط، عطر هیچ گلی نیست، دروغ‌های...، روضه در تکیه پروتستان‌ها) بلکه به این دلیل که هاجر نویدی و مردم مسجدسلیمان را فراموش نمی کند، به این دلیل که هنوز آن قدر در هوای ملکوت نیست که زمین مسجدسلیمان  و روستای روستای قلعه رئیسی از توابع کهکیلویه را فراموش کند.

من به برخی مخاطبان طبقه سه حق می دهم اگر خیلی میانه ای با شعر و شاعران نداشته باشند؛ اخر تقصیر آن ها چیست که هر وقت پیچ تلویزیون حکومتی را باز می کنند یک شاعر ملکوتی غیر دولتی نشسته و با یک شاعر دیگر که اتفاقا او هم غیر دولتی است صحبت های خیلی خوبی درباره عشق و یار و... است و کلا از چیزهای ملکوتی؛

اما طبقه سه ایی های عزیز!

خیالتان راحت مودب  ملکوتی نیست مثل خودمان است؛⁹

برای مردم مسجد سلیمان

بوی نفت می‌آید، سفره‌های نان خالی است !

ای زمین تحمل کن، دست آسمان خالی است!

تا به کی چنان فریاد در عبث رها بودن

هیچ انعکاسی نیست، دره جهان خالی است!

نام زندگی داری، زیر بام مرگ انگار!

دفن می‌شوی اما گور همچنان خالی است!

زیر پای تو دریاست، پیش چشم تو دریا

کاسه کاسه چشمانت، زین دو جاودان خالی است

زیر پای تو دریا، رهسپار جابلساست

العجب کزین دریا، تور جاشوان خالی است

اسبهای دیروزش از دکل گریزانند

پارسوماشمی‌بیند کاین چراغ‌سان خالی است

آتشی که روشن کرد شرق و غرب گیتی را

آتشی کزان آتش دیگ و دیگدان خالی است

آه ها اهورایی، اهرمن چه ها کرده است!

مسجدِ سلیماناز نعمت جهان خالی است

 

بوی نفت می‌آید، بوی مرگ می‌آید

آذرخش می‌داند قلب مردمان خالی است

باغبان نگاهم کن، ریشه در عطش دارم

تا نهال آتش هست،‌باغ این و آن خالی است!

پارسوماش(نام نخستین مسجد سلیمان): که بنیان گذاران آن «هخامنش» یا «چیش پش» بوده‌اند، را می‌توان اولین شهر آریائیان و نیای پاسارگاد و تخت جمشید نامید که آغازگر شهر نشینی پارسیان و ایجاد کشوری دانست که ایران می‌خوانیمش.در فاصله اواسط سده۹تا اوایل سده۷پیش از میلاد قومی آریایی به نام ‍«پارسوا»از دامنه‌های شمال غربی زاگرس و کوههای بختیاری به جلگه خوزستان فرود آمدندو «مسجدسلیمان»کنونی از جمله مناطقی بود که در آن سکنی گزیدند.این قوم نیمه بدوی که متکی بر معیشت شبانی و به ویژه تربیت اسب بودندبعد از آشنایی با کشاورزی و ترک کوچ نشینی در نواحی کوهپایه‌ای جلگه،شهر تازه‌ای بنا نهادند و آنرا به یاد سرزمین گذشته خود که «پارسوا» نامیده می‌شد«پارسوماش» خواندند.

---

پا نوشت:

1و2و3و6 تعابیر استاد عبدالجبار کاکایی است که اخیرا درتئوریشان در باب شناخت جریانات ادبی امروز، به پهنه ی تفکر و "ادب" ارائه فرموده اند.

4- در این اجاق موسع/هر شاخه جز هیمه ای نیست/در هرم بی منطق فقر/جز سوختن بیمه ای نیست

روضه در تکیه پروتستان هاص41

5- شعر مرگ عجیب هاجر نویدی را در راه ش 42 بخوانید.

7-ترانه تیتراژ 3ریال ملکوتی از آخرین و ملکوتی ترین آثار "استاد" است.

8-وارونگی از خود واقعیت است و طنز از حقیقت ماجراست است.

9-اتفاقا خود مودب از برخی شاعران دل پری دارد:

همین بس است فقط از بساط مردی تان

که در مقابل هر پیر زنی بلند شوید.

پی نوشت:

*گمان می کنم این چند خط نه تنها  به هدفش نرسید بلکه حتی برای اهل شعر هم بدون دانستن ماجرای نقد رجز مویه توسط جناب عبدالجار کاکایی خیلی قابل خواندن نباشدف باید شرح مفصلی از آن ماجرا را هر چند وقت یک با خواند.حداقل متن جناب استاد را که در واقع نه فقط از جانب جناب کاکایی و نه فقط درباره رجز مویه بود. بلکه از سوی نسلی بود که کاکایی نمادش است خطاب به نسلی که رجز مویه نماینده اش است.

*اما نقد رجز مویه امید مهدی نژاد چه ربطی دارد به مطلب؟

ربطش این که من بعد از آن ماجرا سراغ هر کتاب شعری که می روم "قصه سنگ و خشت" محمدکاظم کاظمی باشد یا "از نخلستان تا خیابان" یا "دادخواست" یا "بی خوابی عمیق" مهدی سیار یا "روضه در تکیه پروتستان ها"ی علی محمد مودب و.... به  طرز کاملا غیر منتظره ای می بینم نوشته: رجز مویه

چنان که خود جناب استاد هم اشاره داشتند"روی سخنشان با یک جریان منفعل و مدیریت شده و ستاینده محض" است نه با یک کتاب یا یک نفر

*نقد رجز مویه امید مهدی نژاد چه ربطی دارد به امثال بنده؟ ایضا همان طور که استاد اشاره فرمودند روی سخن شان به سمت  یک نسل است "سر چشمه آموزش نسلی شد..." تئوری جناب استاد کاکایی بیشتر از آنکه نقد خود رجز مویه باشد نقد مخاطبانش بود.

در ثانی من هم می خواستم با یک کامنت در بحث شرکت کنم که جناب مهدی نژاد دعوا را خاتمه داد وپذیرش کامنت در این باره  را مسدود؛ این مطلب و اشارات قضای همان کامنت است و بیشتر از یک کامنت هم نیست، برای ذکر اتفاقی که نشانه و مبدا سمبلیک بازتولید تکاملی انقلاب است  در حوزه شعر ؛ 

*نقد استاد کاکایی بر رجزمویه را به سان مانیفستمنجیانی که می خواهند با ریشه کنی نسل ما جامعه را از لوث هر آنکه غیر خودشان است -که  سوسکند همه - پاک کنند،سیو کرده هر چند وقت یک بار بخوانید.

---

 پ.ن (31 مرداد/4 روز بعد): فریادگریِ جناب مودب برای فقر مردم پژواک هایی چند میان مستضعفینی محروم از  هر رسانه ای داشته که بعضا دیواری کوتاه تر از اینجانب نیافته به من منتقل می کنند؛

شاید شد و وقتی همه شان را همین جا  آوردم تا معلوم شود در شرایطی که بحران مخاطب برخی را شره کرده (هر چند به روی خود نیاورند) شعر اگر شعر باشد مخاطب و موج تاثیر خود را خواهد داشت.

نقدا این کار از سر دغدغه ی جنابسید محمدمهدی شفیعیداشته باشیم تا بعد:

ای کاش که در مسیر مکتب بودیم

از دغدغه خلق لباللب بودیم

در دوره بی دردی شاعر ها کاش

هم درد و هم آهنگ "مودب" بودیم!

ظاهرا ایشان هم می رود که یک سوسیالیست بشود!

طبقه سه - فریاد فقر در جهان

 اللهم اغن "کل" فقیر...

 فرارسیدن ماه مبارک رمضان مبارک اما دو – سه نکته:

اول:

در این ماه بسیار زمزمه خواهیم کرد:

اللهم اغن "کل" فقیر... اللهم اشبع"کل"جائع...

دوم:

بد نیست بدانیم:

*مطابق آمار برنامه جهانی غذا سازمان ملل متحد(WFP)  هر سال حدود 11 میلیون کودک زیر 5 سال در جها ن تنها به دلیل گرسنگی جان خود را از دست می دهند.

ما در جهانی زندگی می کنیم که در آن هر ساعت بیش از 1250 کودک زیر 5 سال به تنها به دلیل گرسنگی جان خود را از دست می دهند.

به عبارتی می شود هر دقیقه بیش از 21 نفر.

این بدین معناست که از آن هنگام که شروع به خواندن این مطلب کرده اید تا همین جای مطلب حدود 4-5 کودک زیر 5 سال تنها به دلیل گرسنگی جان خود را از دست داده اند.

این تازه غیر از کودکان زیر 5 سالی است که به دلایل دیگری از جمله بیماری، جنگ و ... جان خود را از دست می دهند...

این تازه غیر از کودکان بالا 5 سال است...

*بنا بر گزارشصندوق کودکان سازمان ملل متحد(UNICEF)هر روز 4000 کودکتنها به دلیل آلودگی آب و نبود فاضلاب  می میرند. یعنی هر ساعت 180 کودک و هر دقیقه 3 کودک؛ یعنی در همین فاصله ای که شما این آمار را مطالعه کرده اید یکی دو کودک تنها به این دلیل جان خود را از دست داده اند...

در جهان  2.5میلیارد انسان فاضلاب ندارند و 900 میلیون نفر حتی آب آشامیدنی سالم هم ندارند...

آیا می توانیم خود را حتی یک لحظه جای مادر چهار هزار کودک امروز بگذاریم؟

آیا نفرت بار نیست زندگی در چنین سیاره ای؟

سوم:

اگر درباره چیزی دعا می کنیم، مسئول هم هستیم.

چهارم:

رمضان فرصت بی بدیلی است براینوسازی معنوی؛برای آنکه انسان چنان عمق و ژرفایی بیابد که بتواند پذیرای مسئولیتهای بزرگ باشد...

پنجم:

حواس مان باشد در این ماه به مرض یا به خود بعضیاهل معنادچار نشویم:

«بعضی ها اهل معنایند اما هیچ نگاهی به عدالت ندارند؛

این نمی شود.

اسلام معنویت بدون نگاه به مسائل اجتماعی وو سرنوشت انسان ها ندارد.

«من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم»

آدم معنوی که با ظلم می سازد، با طاغوت می سازد، با نظام ظالمانه و سلطه می سازد،

این چطور معنویتی است؟

این طور معنویت را ما نمی توانیم بفهمیم.»

(ره بر: 8/6/84)

حواسمان باشد یک بار این طور معنویت را نفهمیم؟! خیلی ها را می بینم که این طور معنویت را کاملا می فهمند و ترویج هم می کنند. و گاه خیال می کنند چون در جریان اخبار جلسات کاملا محرمانه "مرد خاکستری" هستند و فلان بولتن وروزنامه و...را هم می خوانند کاملا به مسائل اجتماعی نگاه می کنند! و دچار این جور معنویت نیستند، اما  بپرسی آخرین باری که فریاد فقر زده اند یادشان نیست؛

همه کسانی که نمی پرسند"این چطور معنویتی است؟"دچار این طور معنویت اند.

باشد که عبادات و نیایش های این ماه مان پشتوانه ای باشد برای فریاد هامان بر علیه ظلم؛ برعلیه فقر؛بر علیه شکاف طبقاتی؛ بر علیه طبقه مرفه جدید؛ بر علیه اسلام آمریکایی

 

پی نوشت:

خوب است این خاطره را هم از جناب رضا برجی بخوانیم،:

یک بار شب بیست و یکم رمضان در آفریقا در جایی مهمان بودیم و غذا مقداری مانده بود . با بچه ها رفتیم تا غذا را بین مردم گرسنه تقسیم کنیم. توی ترمینال شهری که ما در آن جا بودیم مردم از فرط گرسنگی رو زمین خوابیده بودند و واقعا توان آمدن تا دم ماشین ما و غذا گرفتن را هم نداشتند. (مصاحبه با مجله نیستان/ سال سوم/ ش25/ مهر1376)

 

 در آمدی بر انسان شناسی انسان انقلاب اسلامی

 

تحول انقلاب اسلامی در جامعه منجر به تولد انسان نوینی شده است و ما از آن غافلیم. تحول شگفت انگیز درونی انسان ها و ظهور بیرونی آن در قالب قیام لله در خرداد 42، به شکل گیری انقلابی منجر شد که جهان را تکان داد. همین بمب معادلاتی قرن اخیر، در جامعه ی خویش انسانی خلق کرد که بازشناسی و تداوم آن میتوانست بازتولید مداوم همان امواج تحولات رو به تعالی را در پی داشته باشد که این چنین نشده است. «انسان انقلاب اسلامی¹»نادیده گرفته شده و ما میخواهیم بعد از انقلاب همان باشیم که از خرداد 42 به آن طرف بوده ایم. درست از همان هنگام و به همان میزان که به این انسان و این طرح نوین هویتی بی توجه شدیم، از امواج تحول آفرینی مان کاسته شد، تا الان که به اینجا رسیده ایم

***

 در این میان همان گونه که در تداوم اندیشه ی نظام مند انسان انقلاب اسلامی، «حکومت و نسبت با آن» نقش اساسی دارد، بر هم خوردن این نسبت نیز نقش اساسی در نسیان هویتی انقلاب اسلامی دارد. پس اگر هم بنا باشد تذکاری ما را با آن هویت اساسی متوجه کند، از بازسازی نسبت با حکومت آغاز می شود 

***

شناخت انسان انقلاب اسلامی، اما جدا از شناخت پدیده ی انقلاب اسلامی نیست

*** 

 تحولی درونی با مبدئیت خرداد  42 انسانی را پدیده آورده که آن انسان در بهمن 57 دست به انقلابی هم هجانبه با نگرشی اسلامی زده است

*** 

«انقلاب اسلامی» هم مبدأ معرفتی و تاریخی انسان انقلاب اسلامی است و هم مهم ترین دغدغه ای که بایسته های برخاسته از هویت این انسان، بدان حکم می کند

*** 

انقلاب اسلامی ما طلیعه ای از دوران جدید تاریخی است. از مبدأ معرفتی بهمن 57، دوران گذاری آغاز شده که آیینه ی تاریخ را نه در هزاره ی سوم که در قرن پانزدهم هجری رقم خواهد زد؛ نقاط عطف تاریخ شاید در جریان مشهور تاریخ اتفاق بیافتند (و صرفاً یک اتفاق هم شمرده شوند) اما برای جریان مهجوری که طلیعه ی تاریخ اش شکل گرفته، یک  موعود معرفتی به شمار میروند 

***

می توان برای پرهیز از اطاله ی خارج از حوصله به یک مثال اعلی توجه کرد :«بعثت» گرچه در سال چهلم عام الفیل اتفاق افتاد اما طلیعه ی دوران گذاری بود که بیش یک دهه بعد جریان تاریخ را از وضع موجودش به مسیر تاریخ هجری عبور داد. نیز گرچه بعثت از دیدگاه مشهورات دوران تاریخی اش یک اتفاق بود، اما با نگرش توحیدی به جهان یک وعده ی حتمی بود 

دیگر اینکه نقاط عطف تاریخ ساز هم در تولدشان و هم در تولید تاریخشان، از منطق خاص خود پیروی می کنند

***

انقلاب اسلامی ما هم گر چه در دوره ی مدرنیته متولد شد اما محصول زایمان غیرعادی تحولات اجتماعی مدرن بود و نه در تولدش و نه در تولید یک دورهی تاریخی، قواعد مشهور و مدرن عالم را به رسمیت نمی شناخت: بر تارک دستاوردهای تاریخ غرب، اکتشافات «سکرآوری» بود که انقلاب اسلامی را مست نکرد .عصر علم این کشف سکرآور را به ارمغان آورد که اصلاح امور «بستگی به تحول از بیرون» (یعنی از طریق ابزارهای علمی و اجتماعی) دارد، «نه تحول از درون» (چنانکه پولس رسول²از تولد انسان نو سخن میگفت)»³اما اینجا نه تنها انسان انقلاب اسلامی (انسان محصول انقلاب اسلامی) که اصل انقلاب اسلامی هم محصول یک تحول درونی بود.⁴تحولی درونی که انسانی نو (خارج از قواعد تولید و تحولِ انسان نو مدرن) خلق کرده بود و این انسان نو در سطح جامعه انقلابی پدید آورده بود که همان انقلاب بسان تحولی تکاملی «انسان انقلاب اسلامی» را خلق کرده بود اما ما آن  را در حوزه ی نظر و عمل جدی نگرفته ایم-مگر خود انقلاب اسلامی را جدی گرفته ایم؟- بنابراین بدیهی است بحث از آن چیزی در حد گفتگو از یک سری مبهمات باشد. خصوصاً اینکه در این نوشتار قرار نیست به تفصیل به این مطلب پرداخته شود

***   

 مشکله ی «نسیان هویتی» بر تمام مسایل سلبی و ایجابی انسان انقلاب اسلامی (از جمله در مورد نسبت اش با نظام جمهوری اسلامی) سایه گسترده و لازم است دست کم درنگی در مسأله ی انسان انقلاب اسلامی و ضرورت عطف توجه به آن داشته باشیم. برای این تأمل و برای اینکه در  فرصت کوتاه این نوشته تاملاتی عینی –تاریخی  داشته باشیم سراغ متفکر شهید حجت الاسلام محمدجواد باهنر می رویم، یکی از انسانهایی که میتوان او را انسان انقلاب اسلامی دانست، کسی که تفکراتش هرگز پشت دیوار مبدأ انقلاب اسلامی باقی نماند و درست به همین دلیل شخصیت فکری اش مدت هاست که پشت دیوار افکار عمومی و رسانه های ملی و غیرملی باقی مانده تا نشان های باشد بر نسیان انسان انقلاب اسلامی- هر چند عکس هایش شاید هنوز هم بر دیوارها پیدا شود-

***

متفکر شهید باهنر در پاییز سال 59، در حالی که هنوز  دو سال از انقلاب نگذشته بود در یک سخنرانی تحت عنوان «تغییر معیار ارزشهای انقلاب» در مهدیه ی تهران به غفلت از «انسان انقلاب» و «انسان سازی انقلاب» میپردازد: «ما گاهی برای تحلیل انقلابمان سرگرم مسایل اقتصادی، نظامی و سیاسی می شویم و از آن  مسایل عمیق معنوی که این انقلاب برای ما به ارمغان آورد غافل میمانیم» و آن بُعد عمیق معنوی از نظر این متفکر انقلاب این است: «این انقلاب انسان ساخت.»⁵

پیشنهاد شهید باهنر در برابر این غفلت، ذکر است و تبدیل فرصتهای اجتماعی موجود به نماد این ذکر:« من این مطلب را به این مناسبت در این جلسه ی با شکوه عنوان کردم که ان شاءالله در سخنرانی ها و دعاها و شعارها در جهت ساختن انسان ها و حرکت دادن به استعدادها و بارور کردن فضیلت ها در انسان ها باشد»⁶

البته نباید از «تأویل» انسان انقلاب به انسان درونگرا و راکد به عنوان نسخ های ایده آل با عقبه ی سیره ی سلف صالح، غافل بود. نباید تفکری غیر از اسلام انقلاب اسلامی محورهای اساسی این انسان را تحلیل کند، در انسان انقلاب محوریت با عدالتخواهی، توانمندی فکری و تحلیلی و  مسئولیت  است:« یعنی ما به سوی این پیش برویم که انسانهای حق طلب، عدالت خواه و راستگو باشند، قدرت تشخیص فکری آنها افزون شود؛ نسبت به حق وفادار و در راه خدا فداکار و وفادار و در قبال وظیفه شان متعهد باشند. یعنی در طریق ساختن انسان ها و بارور کردن فضیلت ها گام برداریم.»⁷

میبینیم که شهید باهنر در یک محفل مذهبی به صراحت از "انسان انقلاب" و "غفلت از آن" سخن می گوید  و همچنان که انقلاب اسلامی (به عنوان سازنده ی گونه ای جدید از انسان) را خود، معلول انسانی تحولی یافته در درون و انقلابی می دانند:« در انقلاب ما «انسان» فرهنگ اش عوض شد. وقتی فرهنگ فکری و خصلتی انسان های ما عوض شد و توانستند انقلاب کنند و پیروز شوند، انسان ها به گونه ای دیگر ساخته شوند و توانستند با انقلابی نو براساس معیارهای فرهنگی، انقلاب سیاسی، انقلاب اقتصادی و انقلاب نظامی به وجود آورند.»⁸

 تنها چنین انسانی است که میتوان آن را در برابر انقلاب مسئول دانست: «فراموش نکنیم ما در حال انقلاب و در متن آن هستیم، انقلاب تمام نشده است، فراموش نکنیم ما هر صبح که از خواب بیدار میشویم و در برابر انقلاب مان مسئول و موظفیم. باید «ببینیم» چه کاری میتوانیم انجام بدهیم برای اینکه انقلابمان را بارور سازیم و به ثمر برسانیم و پیش ببریم. بدانیم که حالا دیگر انقلاب با تک تک، گره و پیوند خورده است و هر فرد فرد، که کوتاهی کنیم به انقلاب لطمه زدهایم»⁹

 ***

ما درست در نقطه ای قرار داریم که از جهت شناخت انسان انقلاب اسلامی و انسان شناسی انقلاب اسلامی سال ها حرکت معکوس داشته ایم. به عنوان نمونه امروز حدود سه دهه از آن سخنان شهید باهنر گذشته، اما ما از نقطه ی طرح آن سخنان نه تنها سه دهه، گامی به پیش برنداشته ایم، مثلاً به سمت طرح دغدغه های اصلی تفکر انقلاب درباره ی «انسان»،در محافل علمی (حوزهها و دانشگاهها) حرکت نکرده ایم بلکه حتی محافل مذهبی مان هم از همان نقطه سی سال پیش در این باره عقب ترند و از تکرار همان حرف ها هم  بازمانده اند و ما حتی در نقطه ی سی سال پیش هم در جا نزده ایم. به عنوان نمونه هر سه سخنرانی موررد اشاره از متفکر شهید باهنر در مساجد و مهدیه تهران ایراد شده است که برای مقایسه سیر عقبگرد مان می توان محتوای آن را با معادل کنونی شان مقایسه کرد...

---

پانوشت:

۱-سوء تفاهمی که در درآمدی بر انسان شناسی انقلاب اسلامی در صدد رفع آن هستیم نادیده گرفتن«انسان انقلاب اسلامی» است، نه تفاوت برداشت های موجود از آن؛ چه آنکه با با تمام نادیده گرفته شدن انسانِ انقلاب اسلامی، باز هم تکاپوهایی در عطف توجه به این مسأله وجود دارد و قاعدتا در این باب دیگاه هایی متفاوت وجود دارد. مبنای این یادداشت در سخن گفتن از انسان انقلاب اسلامی، همان اشاره هایی است که در متن آمده و نه غیر آن.

2-حضرت پولس یا بولس نبی(ص)، سومین پیامبرِ اهل قریهی انطاکیه بوده و در قرآن در آیه ی14 سوره ی یاسین به ماجرای این پیامبر اشاره شده است.

3-بومر، فرانکلین لوفان.جریان های بزرگ در تاریخ اندیشه غربی، ترجمه ی حسین بشیریه، ص326

4-بنیانگذار انقلاب اسلامی در موارد متعدد بر این تحلیل تأکید دارند

5-باهنر، محمد جواد،فرهنگ انقلاب اسلامی، صص106- 107

6-همان

7-همان

8-همان

9-همان ص264

---

یکی از مهمترین موضوعاتی که به یاری خدا در این دفترچه یادداشت بدان پرداخته خواهد شدانسان شناسی انقلاب اسلامیخواهد بود هم از منظر مفهومی و هم از منظر مطالعات موردی؛ هم انسان شناسی انقلاب اسلامی و هم شناخت انسان های انقلاب اسلامی؛

این نوشته اما ماجرایی دیگر هم دارد.در اصل پاره ای است از یکی از مقاله هایی که یکی دو سال قبل در جایی نوشته بودم.چند  وقت پیش همین جوری ای میلم را به مثابه یک دفترخاطرات رو به عقب مرور می کردم،که به فایلی از آن برخوردم .دیدم بد نیست این تکه از آن را به عنوان درآمد بحثی که بنا داشتم بعدها نوشتن در باره اش را شروع کنم ،در یک پست قرار دهم به این ترتیب معضله ی بزرگ تایپ را دور زده و شروع انتشار مطالبی با موضوع انسان شناسی انقلاب را جلوتر بیاندازم.البته دشوار بودن نثرش را تا حدودی قبول دارم مخصوصا که وبلاگ این "جدی بازی" ها رو برنمی دارد اما خب چاره چیست که اصل آن مقاله هم در واقع خلاصه ی نوشته ای 200-300 صفحه ای بود که تصدیق می فرمایید نمی شد با این حد از خلاصه سازی ساده ترش کرد. البته مطلب برای بازنشردر وبلاگ تا حد زیادی  مجددا ویراسته شده است. 

طبقه سه - بازخوانی شتاب زده شعری از مرحوم سلمان هراتی در باره امام زمان(عج)

 

 با آفتاب صمیمی

او همین جاست همین جاست

نه در خیال مبهم جابلسا

و نه در جزیره خضرا

و نه هیچ کجای دور از دست

من او را می بینم

هر سال عاشورا

در مسجد بی سقف آبادی

با برادرانم عزاداری میکند

او را پشت غروبهای روستا دیدم

همراه مردان بیدار

مردان مزرعه و کار

وقتی که بالو بر دوش

از ابتدای آفتاب بر میگشتند

او را بر بوریای محقر مردم دیدم

او را در میدان شوش در کوره پز خانه دیدم

او را به جاهای ناشناخته نسبت ندهیم، انصاف نیست

مگر قرار نیست او نقش رنجها را

از آرنجمان پاک کند

و در سایه ی استراحت

آرامش را بین ما تقسیم کند

 

وقتی مردم ده ما

 برای آبیاری مزرعه ها

به مرمت نهرهای قدیمی میرفتند

او کنار تنور داغ

با "سیب گل" و "فاطمه" نان میپزد

                   برای بچه های جبهه

او در جبهه هست

با بچه ها فشنگ خالی میکند

و صلوات میفرستد

او همه جا هست

در اتوبوس کنار مردم می نشیند

با مردم درد دل میکند

و هر کس که وارد اتوبوس میشود

از جایش بر می خیزد

و به او تعارف میکند

و لبخند فروتنش را به همه می بخشد

او کار میکند، کار، کار

و عرق پیشانی اش را

با منحنی مهربان انگشت نشانه پاک میکند

در روزهای یخبندان

سرما از درز گیوه پاره اش

وارد تنش میشود

و او به جای همه ما از سرما می لرزد

او با ما از سرما میلرزد

او بیشتر پیاده راه میرود

اتومبیل ندارد

کفشهایش را خودش پینه میزند

او ساده زندگی میکند

و ساده ی دیگر کسی است که مثل او

هنوز هم

نخلهای کوفه عظمتش را حفظ کرده اند

او از خانواده شهداست

شبهای جمعه به بهشت زهرا میرود

 و روی قبر شهدا گلاب میپاشد

باور کنید فقیرترین آدم روی زمین

از او ثروتمند تر است

او به جز یک روح معصوم

او به جز یک دل مظلوم هیچ ندارد

و خانه ی خلاصه ی او نه شوفاژ دارد نه شومینه

او هم مثل خیلیها از گرانی، از تورم

از کمبود رنج می برد

او دلش برای انقلاب میسوزد

و از آدمهای فرصت طلب بدش می آید

و از آدمهای متظاهر متنفر است

و ما را در شعار

         جنگ جنگ تا پیروزی یاری میدهد

او خیلی خوبست

او همه جا هست

برادرانم در افغانستان با حضور او دیالکتیک را سر بریدند

و عشق را برگزیدند

او در تشییع جنازه مالکم ایکس شرکت کرد

و خطابه اعتراض را

 در سایه مقدس درخت بائوباب

برای سیاهان ایراد کرد

سیاهان او را میشناسند

آخر او وقتی میبیند

 آفریقا هنوز حق ندارد به مدرسه برود

                             دلتنگ میشود

چندی پیش یک شاخه گل سرخ

بر مزار  خالد اسلامبولی کاشت

و گامهای داغش را

چنان در کوچه های یخ زده مصر کوبید

که حرارت آن تا دوردستهای خاورمیانه را

                                  متفکر کرد

او خیلی مهربان است

وقتی بابی سندز را خودکشی  کردند!

او به دیدن مسیح رفت

و ما را با خود تا مرز مهربانی برد

باور کنید اگر او یک روز

خودش را از ما دریغ کند

            تاریک می شویم

در اردوگاه های فلسطین حضور دارد

و خیمه ها را می نگرد

که انفجار صدها مشت را 

        در خود مخفی کرده اند

خیمه ها او را یاد آب و التهاب می اندازند

و بلاتکلیفی رقیه(ع) را تداعی می کنند

خیمه یعنی آفتاب را کشتند

خیمه یعنی خاک داریم خانه نداریم

خدا کند ما را تنها نگذارد

و گرنه امیدی به گشودن پنجره ی بعدی نیست

او یعنی روشنایی یعنی خوبی

او خیلی خوب است

 خوب و صمیمی و ساده و مهربان

من میگویم تو می شنوی

او خیلی مهربان است

او مثل آسمان است

او در بوی گل محمدی پنهان است

اربابستان  ۱۸/۴/۱۳۶۴