طبقه سه

• تشریح برنامه اردو و چگونگی ثبت نام

پی‌نوشت:

گزارش‌هایی از متن و حاشیه اردوی جامعه‌بینی

• عدالت‌خواهان از جان اشرافیت چه می‌خواهند؟/ فیلم، عکس و نفس کشیدن ممنوع!
• پهلوی هم خیریه داشت/ در مطالبه‌گری دنبال لیک دسته دوم نباشید!
• از باستی هیلز تا دروازه غار

طی یک‌ونیم‌ دهه‌ اخیر که با سقوط صدام، بار دیگر آیین پیاده‌روی اربعین رونق گرفته است، عالَم اسلامی و به‌ویژه شیعی، پدیده‌ای گسترده و بی‌سابقه را مشاهده و تجربه می‌کند؛ رویدادی که در چند سال اخیر، از بزرگ‌ترین آیین جهان اسلام، یعنی حج، نزدیک به ده برابر گسترده‌تر شده است.

به دلیل بزرگی این پدیده است یا دلایل دیگری دارد، هرچه هست، این رویداد توانسته در حاشیه‌ فضاهای حوزوی و ‌آکادمیک، توجهاتی را به خود جلب کند. این توجهات به‌ویژه در نیم‌دهه اخیر گسترش چشمگیری یافته و به تولید و تولد یک حوزه مطالعاتی منتهی شده است. در شرایطی که بی‌توجهی به پدیده‌ها و مسائل جاری، کم‌وبیش سنت رایج محافل حوزوی و آکادمیک است، تولید ده‌ها مقاله و کتاب  و برگزاری سخنرانی و کنگره درباره یک رویداد در جریان، می‌تواند یک گام به پیش تلقی گردد. اگرچه می‌توان چنین حدس زد که خاستگاه حجم انبوهی از مطالعات اربعین، بسترهای وجودی و بروکراتیک فراهم‌شده باشد و به‌وضوح می‌توان دید بسیاری از آنچه در عداد مطالعات اربعین دانسته می‌شود، یک‌سری گزاره‌های ماقبل مطالعه یا خطابه‌هایی هستند که از کرسی دانش القا می‌شوند. بااین‌همه نمی‌توان اصل توجه اندیشوران و تحلیل‌گران به یک پدیده‌ انضمامی را به‌مثابه یک ظرفیت تلقی، و از آن استقبال نکرد.

تأملی بر آیین اربعین به‌مثابه یک جنبش

[متن تفصیلی]

اربعین را نباید به‌مثابه یک اَبَرآیین (آیین بزرگ) ببینیم؛ اربعین یک فراآیین (فراتر از آیین) است. رویدادهای روی‌داده در فرایند اربعین، در عین معهود و مسبوق بودن در دیگر آیین‌های حسینی، فراتر از آن است که در چارچوب یک مناسک آیینی بگنجد. ما در پدیده‌ اربعین با رویدادهای بدیع و خارق‌العاده‌ای مواجهیم که لبه‌های آن از ذیل مفهوم مناسک آیینی بیرون می‌دود. این وجه تمایز و پدیده‌گونگی، به ما اجازه می‌دهد که از «جنبش اربعین» سخن بگوییم. احتمالاً با ضمیمه‌ کردن مفهوم «جنبش» به «آیین»، بتوانیم سهم بیشتری در مشاهده و تحلیل رویدادهای پدیده‌ اربعین داشته باشیم. ما در پدیده‌ اربعین، با یک آیین ‌جنبش‌گونه و بلکه یک جنبش آیین‌گونه مواجهیم؛ با یک حرکت بینافرهنگی، فراقومی، فراملی، فرامذهبی و حتی فرادینی و انسانی که در عین وجوه بزرگداشت‌گونه و تجلیل‌گرایانه نسبت به رویداد عاشورا، واجد سلسله ابعاد و اهدافی است که یکسره امروزین است.