طبقه سه

ارزیابی‌های شتاب‌زده یک طلبه

طبقه سه

ارزیابی‌های شتاب‌زده یک طلبه

طبقه سه

بسم الله
دوست می داشتم این وبلاگ
- این پنجره‌ی سرد و بی‌روح - جز یک صفحه نمی‌داشت
و در آن صفحه جز یک سطر نمی‌بود
و بر آن سطر جز یک کلمه نمی‌نشست
و آن کلمه «خمینی» بود و دگر هیچ نبود...
***
آن‌هایی که همراه پیغمبر بودند و دعوت پیغمبر را قبول کردند همین مردم «طبقه سه» بود، همین فقرا.
صحیفه امام ج8 ص 293

***
طبقه سه صفحه شخصی و بایگانی کاملی از نوشته‌ها و گفته‌هایم،از سال 1389 تا کنون است. می‌کوشم جستجوها و جستارهایی در این صفحه منتشر شود که «غایت»، «موضوع» و یا «مسئله»شان «انقلاب اسلامیِ اکنون» باشد.

***
معرفی بیشتر و گزارش‌واره‌ای از برنامه پژوهشی این صفحه در قسمت "درباره طبقه سه"، در نوار بالای صفحه آمده است.

***
صفحه‌ها در شبکه‌های اجتماعی:

اینستاگرام @namkhahmojtaba
توییتر @Namkhah1
تلگرام @tabagheh3_ir

***
ایمیل namkhahmojtaba@gmail.com

بایگانی
آخرین نظرات

۱۱ مطلب در اسفند ۱۳۹۷ ثبت شده است

انقلاب اسلامی ایران مانند هر دگرگونی اجتماعی دیگری، در برابر «دیگری‌»هایی امکان و سپس وقوع یافته است. اگر دیگری انقلاب فرانسه، محافظه‌کاریِ تکیه داده به سنت، آن‌چنان که ادموند برک تفسیر می‌کرد بود؛ انقلاب اسلامی به شکلی توأمان در تقابل مستقیم با محافظه‌کاران متکی به سنت و همزمان در تقابل با متجددانِ منتقد سنت پدید آمد. بر این اساس می‌توانیم بگوییم آرایش دیگری‌های انقلاب اسلامی ایران، همچون دیگری انقلاب فرانسه چندان ساده و بسیط نبود. انقلاب اسلامی مخالفینی نیرومند در کانون‌ها و طبقات متقاطع اجتماعی، در حجره‌ها و کافه‌ها داشت و همین درک دیگری‌های انقلاب اسلامی را به موضوعی پیچیده و در خور تأملاتی ضروری تبدیل می‌کند.

در میان جمیع دیگری‌های انقلاب اسلامی،  «سرمایه‌داری» از جمله غیرهایی است که به رغم وجودی مؤثر و تأثیراتی فزاینده، به دلایلی نادیده گرفته شده و یا حتی انکار می‌شود. چهاردهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وجود یک سرمایه‌داری مبسوط الید ایرانی یک واقعیت است. واقعیتی که به دلایلی مبهم و گاه متضاد دیده نمی‌شود تا روز به روز، بیش از پیش رشد یابد و به عرصه‌های حیات اجتماعی ما چنگ اندازد. سرمایه‌داری ایرانی چیست؟ در چه ابعادی از زندگی اجتماعی اقتصادی ما پیشروی کرده و پیش‌ران‌های آن کدام است؟ یادداشت حاضر می‌کوشد به قدر توان طرحی از پاسخ به پرسش از چیستی سرمایه‌داری ایرانی را دراندازد.

۰ نظر ۲۴ اسفند ۹۷ ، ۲۱:۰۴
مجتبی نامخواه

انتشار متن موسوم به سند پایه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، پیش و بیش از آن‌که به محتوایِ متن خود دلالت دهد، به فرامتنی ارجاع داد که نشانگر مسئله­بودگی چگونگی پیشرفت در وضع کنونی ماست. پیش از این، شاید حدود سه دهه قبل، پرسش از چگونگی پیشرفت در کلیت خود، به میزان کنونی مسئله عمومی نبود. ما در زمینه پیشرفت طی دو سه دهه اخیر از سطوح صرفاً پراتیک عبور کرده و به موقعیتی رسیده‌ایم که در آن پیشرفت وجهی پرابلماتیک یافته است. ممکن است در پاسخ به مسئله‌ی چگونگی پیشرفت، راه را به خطا رفته باشیم؛ همچنان‌که در مواردی این چنین است. مهم اما قرار داشتن در موقعیتی است که هستیم، موقعیت پرسش از چگونگی پیشرفت.

۰ نظر ۲۴ اسفند ۹۷ ، ۲۱:۰۱
مجتبی نامخواه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام مجتبی نامخواه پژوهشگر حوزه علمیه قم عصر امروز در همایش "نقش حوزه در گام دوم انقلاب" که از سوی خبرگزاری رسا در سالن همایش های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، به تبیین ابعاد نظری و اجتماعی مفهوم "تحجر" در اندیشه امام راحل پرداخت و یکی از شاخصه های بارز امام خمینی(ره) را مبارزه با متحجران و مقدس نمایان دانست و گفت: امام راحل اسلام عقیده و جهاد، خصم با ستمگران و نرمی با مستضعفان و اسلام ناب محمدی را برای ما به ارمغان آوردند و ما را از دام اسلام آمریکایی و اسلامی که آفت جان ملت ها بود، نجات دادند.

وی با بیان اینکه امام خمینی(ره) به صورت مستمر با «تحجر» درگیر بودند، عنوان کرد: ایشان همواره سعی می کردند حوزه را از تحجر بر حذر داشته و با مقدس نمایان مبارزه می کردند؛ منشور گام دوم در راستای مبارزه با همین دسته از حوزویان که دیدگاه اجتماعی نداشتند تنظیم شده است.

حجت الاسلام نامخواه تأکید کرد: رهبر کبیر انقلاب اسلامی همواره در نوشتارها و تألیفات خودشان با متحجران و مقدس نمایان درگیری و مبارزه داشتند و اینگونه نیست که گمان کنیم ایشان در یک مقطع خاص با این دسته از روحانیت مخالفت داشته اند.

این پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: نسبت حوزه علمیه قم با انقلاب نسبت حمایت یکپارچه نبوده و گاهی برخی از روحانیون که تحجرگرا بودند با انقلاب اسلامی مخالفت های بسیار داشته و با آن همراهی نمی کردند؛ امروز ما باید شاخصه های انقلابی گری را به خوبی مطالعه کنیم تا دچار تحجرگرایی نشویم.

وی با اشاره به اینکه امام راحل همواره نسبت به خطر "تحجر" هشدار می دادند، ابراز داشت: ایشان همواره اهمیت و خطر این موضوع را حتی به کسانی که در متن انقلاب بودند هشدار می دادند؛ امروز باید ابعاد مختلف «تحجر» را بررسی کنیم و همواره مراقب باشیم تا در جرگه متحجران قرار نگیریم.

حجت الاسلام نامخواه جمود، پرخاشگری و تکفیر را از جمله عواقب دینداری متحجرانه در ابعاد مختلف دانست و ابراز کرد: هرچقدر برداشت از دین متحجرانه باشد، فرهنگ سرمایه داری در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه رشد خواهد کرد./841/پ202/ق

گزارش‌های دیگر از فارس، شبستان


۰ نظر ۱۸ اسفند ۹۷ ، ۰۰:۲۷
مجتبی نامخواه

محورهایی که برای ارائه در برنامه نشست تشکل‌های دانشجویی دانشگاه‌های تبریز با عنوان «مبانی عدالت‌خواهی و کنشگری جنبش دانشجویی» در نظر گرفته بودم:

1.  عدالت و تغییر: مروری بر تغییرخواهی تاریخی و توحیدی ایرانیان
2.  عدالت در تجربه نظری انقلاب اسلامی: مضامین نظریه عدالت در اندیشه متفکرین انقلاب اسلامی
3.  عدالت در تجربه عملی انقلاب اسلامی: سرنوشت نهادهای انقلاب برای بازتوزیع ثروت و چالش طبقه مرفه جدید
4.  درآمدی بر ارزیابی عملکرد جمهوری اسلامی در زمینه عدالت
5.  ما و مسئولیت بازتولید کنش های تغییرخواهانه و عدالتخواهانه: مسئله ها و نامسئله های پیش رو

شهید بهشتی تبریز

۰ نظر ۱۷ اسفند ۹۷ ، ۰۲:۱۷
مجتبی نامخواه

صوت، فیلم و خلاصه‌ای متنی از سخنرانی در نشستی با عنوان «چالش‌های عدالت در فراز و فرود چهل‌ساله: ارزیابی عملکرد و رویکرد جمهوری اسلامی در حوزه‌ی عدالت» در حسینیه هنر تبریز

 

 

 


 


فکرانه تبریز

خلاصه‌ای از مباحث مطرح شده در جلسه به روایت سایت تبریز بیدار:

۰ نظر ۱۷ اسفند ۹۷ ، ۰۰:۵۱
مجتبی نامخواه

درباره مستندی درباره مادر شهیدان فرجوانی با نام بانو، اثر برگزیده بخش ملت قهرمان عمار نهم

درمستند بانو، در مستندهای ملت قهرمان چه می‌بینیم؟ چه چیزی را از همه چیز برجسته‌تر می‌بینیم؟ روایت انسان‌هایی که به رغم عدم شهرت رسانه‌ای، قهرمان داستانی هستند که با زندگی خود خلق کرده‌اند؟  کوشش‌های اجتماعی و اقتصادی آحادی  از متن مردم را می‌بینیم؟ کم و بیش همین طور است اما به نظرم برجسته‌ترین وجه این آثار، آن‌جاست که روایتی از زمینه‌های اجتماعی و چگونگی زندگی انسان انقلاب اسلامی به دست می‌دهد. ملت قهرمان و به طور مشخص مستند بانو از این منظر اهمیتی دو چندان می‌یابند. به ویژه وقتی بدانیم در اختیار داشتن درکی مبسوط از انسان انقلاب چه اهمیتی دارد؛ و نیز  وقتی بدانیم امکان به دست آوردن این درک علاوه بر نظریه، محتاج مشاهده است. آثار بخش ملت قهرمان سرشار از چنین مشاهداتی است.

۰ نظر ۱۷ اسفند ۹۷ ، ۰۰:۰۰
مجتبی نامخواه

حضور امر مدرن در جامعه ایرانی، تحدید نقش‌ها و کارکردهای اجتماعی نهاد روحانیت را به دنبال داشت. آغاز مواجهه‌ ما با امر مدرن، آشنایی با رویه‌ سخت و نظامی آن بود. بهت و حیرتی که در جنگ‌های ایران و روس و پس از مشاهده‌‌ جنگ‌افزارهای ملل راقیه، به سربازان ایرانی دست داد، از دروازه‌ جنگ به جهان اجتماعی ما ایرانیان راه یافت. کمی بعد پای اقتدار سیاسی ملل اروپایی نیز به جامعه ایرانی باز شد. استعمار با تقویت استبداد، به تثبیت بهت حاصل از مواجهه ما با امر مدرن دامن ‌زد و ذهن جست‌وجوگر انسان ایرانی را بیش از پیش کنجکاوِ درک معمای مدرنیته کرد. برای انسان ایرانی این پرسش به صورت جدی مطرح می‌شد که «چرا آنها پیشرفت کردند و ما عقب ماندیم؟» مرحله‌ بعدی آشنایی ما با امر مدرن، آشنایی با نظام‌های معرفتی و نظری پشتیبانِ این امر بود. در این مرحله بود که انسان‌هایی مبهوت و شیدا راز امر مدرن را در نظام فرهنگی و معرفتی و فلسفی آن جست‌وجو کرده، به تقلید از آن و تولید تام آن، از فرق سر تا ناخن پا اقدام کردند.

۰ نظر ۱۶ اسفند ۹۷ ، ۲۳:۴۲
مجتبی نامخواه


خدمت و امر اجتماعی

در یک بررسی گذرا پیرامون فلسفه و تاریخچه نهاد روحانیت شیعه، می‌توان کارکردهای اجتماعی روحانیت را به دو دسته عام «کارکردهای فکری- نظری» و «کارکردهای عینی- عملی» تقسیم کرد. در ساحت فکری- نظری روحانیت به «هدایت فکری و دینی»، بازخوانی و بازنشر آموزه‌های دینی در میان آحاد جامعه می‌پردازد. اما کوشش‌های روحانیت در ساحت عینی- عملی شامل دو بخش می‌شود: در یک سطح، روحانیت کلیت نظام اجتماعی را نشانه می‌گیرد و در سطحی کلان، برای برپایی نظام اسلامی به هدایت سیاسی می‌پردازد. در سطح خُرد نیز «خدمت اجتماعی» همواره وجهه همت روحانیت شیعه بوده است. به‌عبارت دیگر، اگر بر حسب استدلال فارابی غایت زندگی اجتماعی انسان را «سعادت» بدانیم؛ «سیاست»، تدبیرِ کلان نیل مُدُن به آن و «خدمت»، راهبرد خُرد آن است.

اگر مبتنی بر چنین منطقی به تحلیل کارکرد / وظایف روحانیت بپردازریم می‌توانیم به سه‌گانه «هدایت فکری و دینی»، «هدایت سیاسی و بصیرت‌افزایی» و «راهنمایی و حضور در عرصه خدمات اجتماعی» دست پیدا کنیم. رهبر انقلاب در سخنرانی در جمع طلاب تهران از این سه مورد به‌عنوان وظایف عمده روحانیت شیعه یاد می‌کنند. بر حسب این تحلیل، خدمت اجتماعی یک‌سوم یا یکی از سه وظیفه / کارکرد عمده روحانیت شیعه است؛ درحالی‌که معدود متون تحلیلی / جامعه‌شناختی پیرامون سازمان روحانیت و فلسفه آن، از اساس کارکرد «خدمت» را برای روحانیت قائل نیستند. به این دلیل است که پرداختن به موضوع و موضع «روحانیت و خدمت» تا حدودی دشوار است. از انکار یا نادیده گرفتن اساس این کارکرد که بگذریم، کمتر متن مدونی به این موضوع پرداخته است؛ کمتر گزارش عینی یا تحلیلی نظری در این‌باره وجود دارد و کمتر صاحب‌نظری را در این حوزه می‌توان سراغ گرفت.

۰ نظر ۱۶ اسفند ۹۷ ، ۲۳:۳۰
مجتبی نامخواه

  شهید مطهری یکی از اصلی‌­ترین متفکرانی است که کوشیده تحلیل­‌هایی اسلامی درباره مسائل اجتماعی معاصر ارائه بدهد. کوشش­‌های انتقادی شهید مطهری علیه تفکر التقاطی و اندیشه­‌های متأثر از ماتریالیسم نظری و عملی، و خوانش­‌های ایجابی از ظرفیت­‌های اجتماعی مفاهیم اسلامی، میراث گران‌بها و تجربه­‌ای مهم از تأمل پیرامون مقولات اجتماعی به دست می­‌دهد. مقوله «خدمت اجتماعی» یا خدمت به خلق یکی از این مفاهیم است. یادداشت پیش‌رو می­‌کوشد گزارشی اجمالی از دیدگاه شهید مطهری در تحلیل مفهوم خدمت به دست بدهد.

۰ نظر ۱۶ اسفند ۹۷ ، ۲۳:۲۶
مجتبی نامخواه


نگاهی به کارکردهای سه‌گانه روحانیت و کارکرد فراموش‌شده

چندی پیش رهبر انقلاب در یک صورت‌بندی سه‌گانه‌ از نقش و کارکردهای اجتماعی روحانیت، «هدایت»، «سیاست» و «خدمت» را به‌مثابه سه وظیفه مهم برجسته کردند.[1] از این سه کارکرد، هدایت به‌نوعی همزاد روحانیت است. توجه به کارکرد سیاست نیز اگرچه گاه در فراز و گاه همچون سال‌های منتهی به آغاز نهضت امام خمینی، در فرود بوده اما دست‌کم در پنجاه سال اخیر، روزبه‌روز مورد توجه فزاینده قرار گرفته است. «خدمت»، اما کارکردی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته و در شرایط کنونی به دلایلی روحانیت کمتر نسبت به خدمت اجتماعی احساس وظیفه می‌کند.

مراد از خدمت اجتماعی در این تقسیم‌بندی رهبر انقلاب، آن‌چنان که خود تصریح می‌کنند عبارت است از «مدرسه‌سازی، بیمارستان‌سازی، کمک به مردم هنگام حوادث و دیگر عرصه‌ها». خدمت اجتماعیِ روحانیت به این معنا گاه به‌کلی فراموش و یا حتی انکار شده است.[2] با این حال این نسیان و انکار، بیشتر یک عارضه معاصر و دست‌کم مربوط به یک سده اخیر است. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد پیش از آغاز قرن جاری، نه فقط روحانیت، کارکرد خدمت اجتماعی را انکار یا فراموش نمی‌کرده است، بلکه با اهتمام تام به آن متوجه بوده و تجربه‌های بی‌بدیلی در این زمینه شکل داده است.

۰ نظر ۱۶ اسفند ۹۷ ، ۲۳:۲۴
مجتبی نامخواه