طبقه سه

ارزیابی‌های شتاب‌زده یک طلبه

طبقه سه

ارزیابی‌های شتاب‌زده یک طلبه

طبقه سه

بسم الله
دوست می داشتم این وبلاگ
- این پنجره‌ی سرد و بی‌روح - جز یک صفحه نمی‌داشت
و در آن صفحه جز یک سطر نمی‌بود
و بر آن سطر جز یک کلمه نمی‌نشست
و آن کلمه «خمینی» بود و دگر هیچ نبود...
***
آن‌هایی که همراه پیغمبر بودند و دعوت پیغمبر را قبول کردند همین مردم «طبقه سه» بود، همین فقرا.
صحیفه امام ج8 ص 293

***
طبقه سه صفحه شخصی و بایگانی کاملی از نوشته‌ها و گفته‌هایم،از سال 1389 تا کنون است. می‌کوشم جستجوها و جستارهایی در این صفحه منتشر شود که «غایت»، «موضوع» و یا «مسئله»شان «انقلاب اسلامیِ اکنون» باشد.

***
معرفی بیشتر و گزارش‌واره‌ای از برنامه پژوهشی این صفحه در قسمت "درباره طبقه سه"، در نوار بالای صفحه آمده است.

***
صفحه‌ها در شبکه‌های اجتماعی:

اینستاگرام @namkhahmojtaba
توییتر @Namkhah1
تلگرام @tabagheh3_ir

***
ایمیل namkhahmojtaba@gmail.com

بایگانی
آخرین نظرات

۹ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «اندیشه معاصر مسلمین» ثبت شده است

متن زیر بحثی است که در بهمن 1394 در نشستی با عنوان جریان شناسی فکری جهان اسلام ارائه شده است. در این بحث که گزارش آن با تأخیری چند ساله منتشر می‌شود جریان‌های کلی فکر در عالم اسلامی بر اساس سه پاسخ کلان به مسئله چگونگی تغییر صورت‌بندی شده است که عبارتند از اصلاح، احیا و انقلاب.

ایام «دهه‌ی فجر» را که روز تولد مهم‌ترین اتفاق عالم اسلام در دوره‌ی اخیر، که مسیر حرکت جهان اسلام را از آنچه که بود، متمایز می‌کند، تبریک می گویم.

عنوان بحثی که امشب ارائه می‌دهم و امیدوارم که با نقد و نظر شما بزرگواران تکمیل و تنقیح بشود پاسخ‌های متعددی است که در دوره‌ی معاصر در جهان اسلام و در سطح اندیشه‌ی اجتماعی متفکّرین مسلمان به مسئله داده شده است که می‌توان این پاسخ‌ها را در یک سه‌گانه‌ی اصلاح، احیا و انقلاب صورت‌بندی کرد.

دراین بحث می کوشیم که جریان‌های فکری معاصر در جهان اسلام را با توجه به مقوله‌ی انقلاب اسلامی بازشناسیم. انقلاب اسلامی به دلایلی از جمله بعضی از موانع مذهبی، زبانی، جغرافیایی و قومی به یک معنا نتوانسته است جایگاه خودش را در جهان اسلام پیدا کند؛ یعنی آن‌قدر که جهان اسلام از مثلاً شکست در جنگ شش روزه از اسرائیل سرشکسته و افسرده شده است، از مقاومت هشت ساله، از جنگ 33 روزه‌ی لبنان، از جنگ 20 روزه‌ی غزه احساس غرور و سربلندی نمی‌کند و مانند این موارد. چگونه جنگ شش روزه معنا دارد و می‌تواند این معنا را به جهان اسلام منتقل کند که وضع شما این است، ولی جنگ 33 روزه یا اتفاقاتی که در جریان انقلاب اسلامی در این سه، چهار دهه افتاده است، جایگاه خودش را در جهان اسلام پیدا نمی‌کند؟!

بحث ما به صورت کلی در ارتباط با پاسخی است که در سطح اندیشه‌ی اجتماعی متفکرین مسلمان برای برون رفت از یک وضعیت تیره و تاریک در دوره‌ی معاصر صورت‌بندی شده است.

۰ نظر ۲۸ اسفند ۰۱ ، ۱۰:۲۴
مجتبی نامخواه
‏در گفتگو با روزنامه قدس (اینجا) از نسبت مرحوم علامه حکیمی با عدالت‌خواهان جوان گفتم و این که چگونه پروژه او در زمینه الهیات عدالت‌خواهی به احیای سوژه عدالت‌خواه کمک کرد.

دریافت فایل PDF

 

گزیده: علامه محمد رضا حکیمی یکی از کسانی بود که عمیقاً به این ایده مهم خطبه منا و قیام عاشورا، یعنی معیت و همبستگی دعوت اسلامی و عدالت اجتماعی باور داشت. پروژه او دعوت به چنین اسلامی بود. این باور، در شرایطی که اندیشه اسلامی و گفتارهای دینی از نظر عدالت اجتماعی یک برهوت تمام عیار بود، بسیار ارزشمند بود.

علامه حکیمی اندیشه اسلامی را در عینیت جامعه مطرح می‌کرد و این در شرایطی بود که ذهنیت‌گرایی غالب بر ذهن و زبان اندیشوران اسلامی، هیچ امکانی برای بازتولید کنش عدالت‌خواهانه فراهم نمی‌آورد. به همین خاطر آثار مرحوم حکیمی در برآمدن سوژه عدالت‌خواه بسیار مهم بود.

به منبرهای دهه محرم فکر کنیم. از فرزندآوری تا امنیت، تا طب سنتی و نور و ولایت و اخلاق و همه چیز بود اما هیچ خبری از عدالت نبود؛ مشخص است وضعیت این طوری نخواهد ماند. آن همت و نیروی مؤمن و انقلابی که رهبر انقلاب گفتند برای عدالت برخواهد خاست. این برخاستن نیازمند یک خاستگاه الهیاتی است.

اگر منتظر باشیم تا امر عدالت‌خواهانه، در یک تفسیر جامع و جامعه‌مدار از دین و به مدد الهیات عدالت‌خواهی برخیزد، می‌توانیم با اطمینان بگوییم مرحوم حکیمی پس از مرگش زنده خواهد بود و تکثیر خواهد شد و به احیای مجدد سوژه عدالت‌خواه کمک خواهد کرد.

۰ نظر ۰۲ شهریور ۰۰ ، ۱۳:۱۹
مجتبی نامخواه

بایگانی نوشته‌هایم در شبکه‌های اجتماعی

۰ نظر ۱۱ فروردين ۰۰ ، ۱۶:۲۲
مجتبی نامخواه

به یاد استاد سید هادی خسروشاهی

 

قبل‌تر گمان می‌کردم جستجو در آثار و آراء سید جمال برای ما خیلی مهم است اما اخیراً متوجه شدم این کار خیلی خیلی مهم است و چه بسا یکی از ضروری‌ترین نیازهای فکری زمانه ماست. در زمانه‌ای که تحجر در میان بخش قابل توجهی از اهالی تفکر اسلامی و نیز نیروهای دوستدار انقلاب اسلامی رشد قابل ملاحظه‌ای داشته؛ در زمانه‌ای که برخی نیمه‌سوادها ناسزا به سید جمال را رسالت خود می‌دانند! خیلی مهم است که ما بتوانیم متن مقالات و رسائل سید جمال را بخوانیم؛ خیلی مهم است از زندگی او چیزهای بیشتری بدانیم و از اسناد مهمی پیرامون او را اطلاع کسب کنیم. در هجوم نیمه‌سوادهایی که مضمون تحول در علوم اجتماعی و طبیعی را یکسره هجو کرده‌اند، اندیشه اجتماعی سید جمال یکی از مهم‌ترین درس‌هایی است که باید فرابگیریم. استاد سیدهادی خسروشاهی به طرز عمیقی این نیاز را درک کرده بود و از معلم‌های بی‌نظیرِ سیدجمال بود برای نسل ما.

۰ نظر ۰۹ اسفند ۹۸ ، ۱۷:۰۰
مجتبی نامخواه
گزارشی از مباحث ارائه شده در هفته پنجم دوره آموزشی «انسان انقلاب اسلامی»

عقب ماندگی در عدالت ریشه نظری نیز دارد و اگر به این ریشه و برکندن آن فکر نکنیم، این عقب ماندگی به طور مداوم بازتولید می‌شود.

۰ نظر ۱۰ ارديبهشت ۹۸ ، ۰۰:۱۷
مجتبی نامخواه

 

 

مشهور است حکمت عملی بعد از فارابی ادامه پیدا نکرده و رو به افول گذاشته است. این یک احتمال قابل تأمل و مطالعه است که به صورت یک پیش‌­فرض و بلکه پیش داوری درآمده و گویی راه را بر این پرسش بسته که چرا میراث اسلامی موجود در زمینه حکمت عملی نیز از کانون توجه خارج است؟

 

احیاء و حتی بازخوانی میراث حکمی در وضعیت کنونی دو دسته از مخالفان را در برابر خورد می­‌بیند: مخالفانی سنتی که بر اساس درک تقابلی خود از نسبت عقل و نقل، با حکمی بودگی این میراث در تعارضند؛ و مخالفان مدرنی که بر بنیادی مشابه و درکی تقابلی از نسبت عقل و دین، با میراث بودگی آن سر ستیز دارند.

بیش و پیش از این پیش‌­داوری­‌ها و مخالفت­‌ها اما گویی این روزمرگی­ است که میراث ارزشمند حکمت عملی را از دسترس خارج ساخته و بیرون از حلقه­‌های آموزش و گفتگو نگاه داشته است. به راستی چرا خوانش حکمت عملی حتی در میان انبوهی از حلقه­‌هایی که برگرد میراث حکمی اسلامی شکل می­‌گیرد رایج نیست؟

این­ پرسش­‌ها زمینه­‌ای شد تا این پرونده­‌ی مختصر، به موضوع حکمت عملی اختصاص بدهیم. دقیق­‌تر بخواهیم اشاره کنیم می­‌توان گفت که موضوع پرونده نه پیرامون حکمت عملی، که بر گرد یک تجربه در خوانش این میراث شکل گرفته است. بهانه­‌ی شکل­‌گیری این پرونده حلقه­­‌ای بود که در میانه­‌ی سال گذشته در قم، برای بازخوانی حکمت عملی شکل گرفت. استاد پارسانیا، متفکری مؤلف و معلم، در تداوم حکمت صدرایی است که در طول این­‌سال­‌ها و در دغدغه­‌های آموزشی و پژوهشی خود نشان داده فراتر از صدرا، به تمامی میراث عقلی عالم اسلام تعلق خاطر دارد. همین تعلق خاطر باعث شد حلقه­‌ی بازخوانی حکمت عملی در قم، در اولین گام خوانش الحروف حکیم فارابی در دستور کار خود قرار بدهد. فیلسوف نوصدرایی در خوانش باب «حدوث الألفاظ و الفلسفه و الملة» از کتاب الحروف دغدغه­‌های خود درباره انتقال فرهنگ، ترجمه و نسبت زبان، دین و جامعه را دنبال می­‌کرد و الحروف دیروز را به پرسش­‌های امروز پیوند­ می­‌زد.

...

«حکمت عملی» اگر از طاق نسیان به درآید، و موضوع بازخوانی و بازیابی قرار بگیرد، به ما ظرفیت بی­‌بدیلی خواهد داد برای بازاندیشی به مسائل اکنونی خود؛ و برای بازتولید علوم انسانی اسلامی. اکنون این میراث از حاشیه­‌ی کتاب­خانه­‌ها و مراکز پژوهشی بیرون آمده و خود را به میانه­ی حلقات آموزشی در حوزه علمیه قم رسانده است. آیا این نشانه­‌ای نیست از آغاز یک مرحله­‌ی جدید در توجه به میراث اسلامی در زمینه­‌ی حکمت عملی؟


*در شماره اخیر مجله علوم انسانی اسلامی صدرا (شماره21، بهار 1396) پرونده‌ای درباره حکمت عملی منتشر شده است. محور این پرونده «بازخوانی حکمت عملی و بازسازی علم اجتماعی مسلمین» و درس‌گفتار الحروف استاد پارسانیا در نیمه دوم سال گذشته است.

متن فوق بخشی از یادداشتی است که برای دیباچه‌ی این پرونده نوشته‌ام.

 

۰ نظر ۱۶ شهریور ۹۶ ، ۱۸:۲۵
مجتبی نامخواه

گفتگو با خبرگزاری مهر درباره نظریه اجتماعی امام خمینی(ره) (اینجا)

* اندیشه‌ اجتماعی مسلمین در دوران معاصر، از سید جمال به بعد حول دوگانه‌ی سنت و تجدد سامان می‌یابد. مسئله‌اش سنت‌گرایی و تجددگرایی و یا تلفیق این دو و حدود و ثغور این تلفیق است. امام خمینی اما مرحله‌ی جدیدی در اندیشه اجتماعی می‌گشاید و اندیشه‌ای را سامان می‌دهد که سنت/ تجدد برای‌ش «مسئله» نیست.

* اندیشه اجتماعی امام خمینی یک اندیشه معطوف به تغییر است. «انقلاب» مفهوم مرکزی این اندیشه است. به تعبیری و بر حسب اندیشه اجتماعی امام خمینی، انقلاب یک اتفاق اجتماعی و تاریخی رخ داده در دوره‌ای مشخص نیست؛ شناخت اندیشه امام خمینی بدون مرکزیت دال انقلاب امکان ندارند.

* سکه‌ی اندیشه امام خمینی روی دیگری هم دارد و آن این که سیاست هم باید اجتماعی باشد. هم همه‌ی اجتماع باید سیاسی باشند و آحاد جامعه در امر سیاسی مشارکت کنند؛ و هم سیاست باید اجتماعی باشد.

* پاسخ امام که در پیام سی صفحه‌ای‌شان پس از قطعنامه تئوریزه شده اجمالاً  این است که ۵۹۸ پایان جنگ نیست، و جنگ تازه آغاز شده است: «امروز جنگ حق و باطل، جنگ فقر و غنا، جنگ استضعاف و استکبار، و جنگ پابرهنه ها و مرفهین بی درد شروع شده است»

۱ نظر ۱۵ خرداد ۹۶ ، ۱۶:۱۰
مجتبی نامخواه

درآمدی بر پروژه فکری استاد حمید پارسانیا

پروژه فکری و ترانسفر تفکر

نوشتن از پروژه‌ی فکری یک متفکرِ مؤلف، در روزگاری که ترجمه بر تفکر تفوق دارد و جماعتی از طریق ترانسفر متفکر ارتزاق می‌کنند، امری به نسبت دشوار است. این دشواری اغلب به این دلیل است که در اثر پروپاگاندای ژورنالیست‌های حوزه اندیشه، از «پروژه فکری» چیزی ورایِ «واردات اندیشه» مراد نمی‌شود و اطلاق آن بر کوشش‌های مولّد نادر است.

حمید پارسانیا از معدود کسانی است که طی سه دهه اخیر کوشیده­ است فارغ  از مشهورات آکادمیک و شئونات حوزوی، «مسئله» داشته باشد؛ به این مسائل بیاندیشد، پاسخ­هایی «تألیف» و در نهایت منتشر کند. بنابراین اگر پروژه فکری را دست‌کم شامل مؤلفه­های‌ فوق بدانیم، حجت­الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا صاحب یک پروژه‌ی فکری است که از قضا بر مهم‌ترین و موثرترین مسئله‌های فکری روزگار ما متمرکز بوده و به تألیف ایده­های نابی منتهی شده است. با این حال چگونه است که این پروژه‌ی ذوابعاد و ‌مهم، در کلیت خود مورد تأمل قرار نمی­گیرد و گزارشی از آن به دست داده نمی­شود؟

حمید پارسانیا مدتهاست ترجیح می­دهد پروژه­ی فکری خود را  در مدًرَسی در کنج فیضیه، در کلاس­هایش در دانشکده علوم اجتماعی، در درس‌گفتارهایی در متن و در حاشیه‌ی نظام آکادمیک، در نشست­هایی متعدد و در کتاب­ها و مقالاتی چند دنبال کند؛ بی ­آن که کلیت این پروژه موضوع یک گزارش اندیشه باشد. در حالی که از باب نمونه نوشته­های منتشر شده در بازتاب پرخاش‌های یک مترجم- متفکر، تنها در یک‌سال اخیر، بیش از آثار خود وی است! آیا بسط ید نیروهای حزبی در میدان ژرونالیسم علوم انسانی باعث نشده به جای روایت اندیشه­ها، سلبریتی­ها متفلسف­‌نما و شومن­های در پوستین علم افتاده برجسته شوند؟

این نوشته خود را قادر به خرق عادتِ تفکرخواندنِ ترجمه نمی‌داند و نمی‌تواند اصطلاح «پروژه فکری» را از جمع توأمان ترجمه و پرخاش به معنای واقعی خود بازگرداند؛ همچنان که نمی‌تواند اولین چراغ را برای بررسی پروژه فکری حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدپارسانیا روشن کند. با این حال امیدوارست بتواند در میانه‌ی هیاهویی که نیروی‌های احزاب سیاسی در میدان اندیشه به راه انداخته‌اند، مروری اگر نه بر پروژه فکری، بلکه دست‌کم بر آثار و فعالیت‌های استاد حمید پارسانیا بیاندازد.


* یادداشت منتشر شده در مجله خردنامه، شماره 174

۰ نظر ۱۲ خرداد ۹۶ ، ۱۷:۵۹
مجتبی نامخواه

موسسه گفتگوی دینی وحدت برگزار می کند:
هشتمین جلسه از سلسله دروس «جریان شناسی فکری جهان اسلام» با موضوع «اندیشه معاصر مسلمین و مساله تغییر: سه گانه اصلاح، احیا و انقلاب» با سخنرانی حجت الاسلام مجتبی نامخواه پژوهشگر دانش اجتماعی مسلمین
زمان: دوشنبه 19 بهمن 1394 بعد از نماز مغرب و عشا

مکان: قم- خیابان 45 متری عمار یاسر- کوچه5- پلاک 39

۰ نظر ۱۷ بهمن ۹۴ ، ۱۷:۲۲
مجتبی نامخواه