طبقه سه

هر طور حساب کنیم نسبت به گذشته، مناسبات سرمایه‌داری در ایران بسط بیشتری پیدا کرده است اما ما حداکثر آب در هاون می‌کوبیم؛ باید شکست این هاون‌ها را!

اصولگرایی نو وکهنه را که بشکافیم و حتی نشکافته، به هسته اصلی‌اش می‌رسیم: محافظه‌کاری سنتی- بازاری و محافظه‌کاری حکومتی- امنیتی دو جریان عمده‌ای هستند که سال‌هاست ذهن و زبان حزب‌الله را در معادله‌ها و دوگانه‌های حزبی- قبیلگی خود به زیر کشیده‌اند.
حاصل این محافظه‌کاری، پیش و بیش از هر چیز نابودساختن امکان‌های کنشگری حزب‌الله (نیروی اجتماعی انقلاب اسلامی)؛ و تقلیل جایگاه اجتماعی آن‌ها تا حد پادوهای حزبی- انتخاباتی است.
«رهبر انقلاب» به عقب‌ماندگی در عدالت اعتراف می‌کند، اقرار می‌کند و نزد خدا و خلق اعتذار می‌کند؛ «انسان انقلاب» اما بی‌تفاوت یا بدون کنش مؤثر از کنار این نابرابری هار می‌گذرد؛ چرا؟ چرا انبوهی از نابرابری‌ها و نتایج آن در خصوصی‌سازی‌ها، اعتراض‌های کارگران، بحران‌های زیست محیطی و غیره انسانِ انقلاب را نمی‌جنباند؟

بازنشر بخشی از یک بحث قدیمی؛ جزوه متن کامل بحث (اینجا)

اگر جایی گفتند اعتراض برای عدالت با امنیت در تعارض است و باید عدالت­خواهی را کنار گذاشت چون خواست عدالت قبیح است؛ پاسخ می دهیم که در تفکر شیعی این اتفاق نخواهد افتاد. حالا اگر کسی پیدا شد، جریانی پیدا شد و برای ما قصه‌ای تعریف کرد که در آن ارزش‌های دیگری همچون مصلحت، ولایت، حکومت، صداقت، مشروعیت، دیانت و معرفت مقدم بر عدالت بود؛ به صراحت به او می­گوییم هویت فکری ما چنین چیزی را بر نمی‌تابد و این از تأثیرات آشکار اشعری‌گری‌ای است که فضای فکری ما را هم تحت تأثیر قرار داده است.

سخنرانی پیرامون «نقش هیأت‌های مذهبی در تربیت انسان تراز انقلاب اسلامی» در دهمین گردهمایی هیأت‌های محوری و برگزیده کشور؛ دی‌ماه 1397

فایل صوتی

فایل تصویری

گزارش مکتوب

مقاله منتشر شده در مجله علمی پژوهشی معرفت فرهنگی اجتماعی

سال دهم، شماره اول، پیاپی 37، زمستان 1397

تهیه مقاله از طریق این لینک

چکیده
این مقاله با هدف بررسی تجربه و اندیشه امام موسی صدر در زمینة تغییر اجتماعی، در ابتدا به روایت تجربه او در زمینه ایجاد یک تغییر اجتماعی پرداخته و در گام دوم، بر نگرش و نظریه‌ای تأکید می‌کند که این تجربه را پشتیبانی می‌کند. این بررسی مستلزم پاسخ به شش پرسش اساسی مطرح در حوزة تغییر اجتماعی شامل چیستی، چگونگی، آهنگ، شرایط، عوامل و کارگزاران تغییرات اجتماعی است. برای این کار، ضمن بررسی روایت‌های کنشگران و ناظران این تغییر، با روش تحلیلی، آثار امام موسی صدر مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسی این تحقیق نشان می‌دهد، امام موسی صدر چیستی تغییر اجتماعی را ضرورتی هم‌بود با توحید و تکامل انسان قلمداد کرده و چگونگی آن را به انقلاب مستمر ارجاع می‌دهد. درباره آهنگ تغییر، به تغییری تدریجی و خُرد و با محوریت خدمت به انسان‌ها معتقد است و ضمن در نظر گرفتن شرایط وجودی و عینی تغییر اجتماعی، بستر فرهنگی را زمینه‌ساز پیدایش کارگزارنی برای تغییر اجتماعی به حساب می‌آورد. در زمینه کارگزاری تغییرات نیز ضمن طرح دو دوگانة مردم/ نخبگان و جنبش/ سازمان، معتقد است که نیروی لازم برای تغییر، در جریان یک «جنبشِ مردمی» به وجود می‌آید.
کلیدواژه‌ها: امام موسی صدر، تغییر اجتماعی، جنبش اجتماعی، تغییر انسانی.

• گزیده:

درحاشیه نام‌سال1398: رونق تولید

 در تحلیل و تصریحی که انقلاب و رهبر انقلاب درباره اقتصاد و نظام اقتصادی دارند، «تولید ستون فقرات اقتصاد است» و «کارگر ستون فقرات تولید است».
ای کاش پیش از شروع به تحلیل های فانتزی  که رونق تولید را محدود و منحصر می‌کند به خرید و مصرف کالای ایرانی؛ به یاد داشته باشیم که ستونِ فقراتِ تولید را چه بارهای گرانباری سنگین و بلکه خم کرده:

• فاصله و تبعیض‌های مصوب ده- بیست برابری دستمزد کارگران و حقوق مدیران!
• رویه های سخت گیرانه قضایی در مورد اعتراض‌های کارگری که به عنوان نمونه و نشانه به تازیانه بر گُرده کارگران منتهی می‌شود.
• فوران نگاه های امنیتی به کنش‌های کارگری (مطالبات و اعتراضات کارگری و ...)
• دالان تو در تو و اغلب بن‌بست پیشِ روی کارگران برای اعتراض. بن‌بست‌های حقوقی پیش روی کارگران برای اعتراض موثر
• نابرابری رسانه‌ای (به عنوان نمونه مقایسه کنیم حق السهم اتاق_بازرگانی و تشکل های کارگری را از آنتن صدا و سیما)
•  چالش پیش روی شوراهای کارگری و مسئله تشکل و ساماندهی
• فروکاستن رونق تولید به خرید کالای ایرانی، پاسخی اقتصادی و خُرد است به مسئله‌ای اجتماعی و کلان؛ پاسخی که البته ناکارآمد است و ناکافی...

انقلاب اسلامی ایران مانند هر دگرگونی اجتماعی دیگری، در برابر «دیگری‌»هایی امکان و سپس وقوع یافته است. اگر دیگری انقلاب فرانسه، محافظه‌کاریِ تکیه داده به سنت، آن‌چنان که ادموند برک تفسیر می‌کرد بود؛ انقلاب اسلامی به شکلی توأمان در تقابل مستقیم با محافظه‌کاران متکی به سنت و همزمان در تقابل با متجددانِ منتقد سنت پدید آمد. بر این اساس می‌توانیم بگوییم آرایش دیگری‌های انقلاب اسلامی ایران، همچون دیگری انقلاب فرانسه چندان ساده و بسیط نبود. انقلاب اسلامی مخالفینی نیرومند در کانون‌ها و طبقات متقاطع اجتماعی، در حجره‌ها و کافه‌ها داشت و همین درک دیگری‌های انقلاب اسلامی را به موضوعی پیچیده و در خور تأملاتی ضروری تبدیل می‌کند.

در میان جمیع دیگری‌های انقلاب اسلامی،  «سرمایه‌داری» از جمله غیرهایی است که به رغم وجودی مؤثر و تأثیراتی فزاینده، به دلایلی نادیده گرفته شده و یا حتی انکار می‌شود. چهاردهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وجود یک سرمایه‌داری مبسوط الید ایرانی یک واقعیت است. واقعیتی که به دلایلی مبهم و گاه متضاد دیده نمی‌شود تا روز به روز، بیش از پیش رشد یابد و به عرصه‌های حیات اجتماعی ما چنگ اندازد. سرمایه‌داری ایرانی چیست؟ در چه ابعادی از زندگی اجتماعی اقتصادی ما پیشروی کرده و پیش‌ران‌های آن کدام است؟ یادداشت حاضر می‌کوشد به قدر توان طرحی از پاسخ به پرسش از چیستی سرمایه‌داری ایرانی را دراندازد.

انتشار متن موسوم به سند پایه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، پیش و بیش از آن‌که به محتوایِ متن خود دلالت دهد، به فرامتنی ارجاع داد که نشانگر مسئله­بودگی چگونگی پیشرفت در وضع کنونی ماست. پیش از این، شاید حدود سه دهه قبل، پرسش از چگونگی پیشرفت در کلیت خود، به میزان کنونی مسئله عمومی نبود. ما در زمینه پیشرفت طی دو سه دهه اخیر از سطوح صرفاً پراتیک عبور کرده و به موقعیتی رسیده‌ایم که در آن پیشرفت وجهی پرابلماتیک یافته است. ممکن است در پاسخ به مسئله‌ی چگونگی پیشرفت، راه را به خطا رفته باشیم؛ همچنان‌که در مواردی این چنین است. مهم اما قرار داشتن در موقعیتی است که هستیم، موقعیت پرسش از چگونگی پیشرفت.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام مجتبی نامخواه پژوهشگر حوزه علمیه قم عصر امروز در همایش "نقش حوزه در گام دوم انقلاب" که از سوی خبرگزاری رسا در سالن همایش های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، به تبیین ابعاد نظری و اجتماعی مفهوم "تحجر" در اندیشه امام راحل پرداخت و یکی از شاخصه های بارز امام خمینی(ره) را مبارزه با متحجران و مقدس نمایان دانست و گفت: امام راحل اسلام عقیده و جهاد، خصم با ستمگران و نرمی با مستضعفان و اسلام ناب محمدی را برای ما به ارمغان آوردند و ما را از دام اسلام آمریکایی و اسلامی که آفت جان ملت ها بود، نجات دادند.

وی با بیان اینکه امام خمینی(ره) به صورت مستمر با «تحجر» درگیر بودند، عنوان کرد: ایشان همواره سعی می کردند حوزه را از تحجر بر حذر داشته و با مقدس نمایان مبارزه می کردند؛ منشور گام دوم در راستای مبارزه با همین دسته از حوزویان که دیدگاه اجتماعی نداشتند تنظیم شده است.

حجت الاسلام نامخواه تأکید کرد: رهبر کبیر انقلاب اسلامی همواره در نوشتارها و تألیفات خودشان با متحجران و مقدس نمایان درگیری و مبارزه داشتند و اینگونه نیست که گمان کنیم ایشان در یک مقطع خاص با این دسته از روحانیت مخالفت داشته اند.

این پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: نسبت حوزه علمیه قم با انقلاب نسبت حمایت یکپارچه نبوده و گاهی برخی از روحانیون که تحجرگرا بودند با انقلاب اسلامی مخالفت های بسیار داشته و با آن همراهی نمی کردند؛ امروز ما باید شاخصه های انقلابی گری را به خوبی مطالعه کنیم تا دچار تحجرگرایی نشویم.

وی با اشاره به اینکه امام راحل همواره نسبت به خطر "تحجر" هشدار می دادند، ابراز داشت: ایشان همواره اهمیت و خطر این موضوع را حتی به کسانی که در متن انقلاب بودند هشدار می دادند؛ امروز باید ابعاد مختلف «تحجر» را بررسی کنیم و همواره مراقب باشیم تا در جرگه متحجران قرار نگیریم.

حجت الاسلام نامخواه جمود، پرخاشگری و تکفیر را از جمله عواقب دینداری متحجرانه در ابعاد مختلف دانست و ابراز کرد: هرچقدر برداشت از دین متحجرانه باشد، فرهنگ سرمایه داری در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه رشد خواهد کرد./841/پ202/ق

گزارش‌های دیگر از فارس، شبستان

محورهایی که برای ارائه در برنامه نشست تشکل‌های دانشجویی دانشگاه‌های تبریز با عنوان «مبانی عدالت‌خواهی و کنشگری جنبش دانشجویی» در نظر گرفته بودم:

1.  عدالت و تغییر: مروری بر تغییرخواهی تاریخی و توحیدی ایرانیان
2.  عدالت در تجربه نظری انقلاب اسلامی: مضامین نظریه عدالت در اندیشه متفکرین انقلاب اسلامی
3.  عدالت در تجربه عملی انقلاب اسلامی: سرنوشت نهادهای انقلاب برای بازتوزیع ثروت و چالش طبقه مرفه جدید
4.  درآمدی بر ارزیابی عملکرد جمهوری اسلامی در زمینه عدالت
5.  ما و مسئولیت بازتولید کنش های تغییرخواهانه و عدالتخواهانه: مسئله ها و نامسئله های پیش رو