طبقه سه

حاشیه‌ای بر پروژه فکری دکتر افروغ در سال‌های اخیر با موضوع بازسازی بنیان‌های فلسفی عدالتخواهی و بازخوانی رئالیسم انتقادی دیالکتیک

بایگانی نوشته‌هایم در شبکه‌های اجتماعی

حاشیه‌ای بر شرح حکمی و صدراییِ مفهوم تضاد و نسبت آن با دیالکتیک

بایگانی نوشته‌هایم در شبکه‌های اجتماعی

حاشیه‌ای بر دیالکتیک جامعه و سینما در سال 1399

بایگانی نوشته‌هایم در شبکه‌های اجتماعی

سال 1399، بازنمایی جامعه ایرانی از خود بیش از هر زمان دیگری بر مدار مفاهیم عدالت‌خواهانه می‌چرخید. از شبکه‌های اجتماعی، تا رسانه‌های مکتوب و حتی صداوسیما با تمام تأخرش، تا سخنرانی‌ها رسمی و خطبه‌های سنتی وعاظ مذهبی، همگی نکات و اشاراتی درباره عدالت‌خواهی داشت؛ آن‌چه در این میان، غایبِ غالب و مشهود بود، اندیشیدن و وجوه اندیشه‌ورزانه معطوف به این بازنمایی‌ها از عدالت‌خواهی بود.
دیالکتیک جامعه و سینما در بازنمایی عدالت‌خواهی به میزان قابل توجهی بر قرار شد اما اندیشه غایب بود؛ دست‌کم در سال 1399، عدالت‌خواهی به میزان قابل توجهی در رسانه #بازنمایی شد اما #بازاندیشی نشد. علوم اجتماعی چه به معنای رایج آن و چه منتقدانِ معتقد به علوم اجتماعی اسلامی، نه ایده و اندیشه‌ای تولید کردند که به کار کنشگران اجتماعی بیاید و نه در باب بازنمایی‌های رسانه‌ای تأمل خاصی داشتند.

بایگانی نوشته‌هایم در شبکه‌های اجتماعی

در این ایام که درگاه‌های متعدد رسانه‌های جریان رسمی، یک‌بار دیگر بحث واقعا بیهوده‌ی‌ ولایت و عدالت را دامن می‌زدند، با پیام‌ها و پرسش‌های متعددی روبرو شدم که می‌خواستند در این باره موضعی- حرفی داشته باشم. با موضع‌گیری در این قبیل موضوعات پیش پا افتاده و فرعی مخالف بوده و هستم. حالا که زمان و رمضان گذشته و می‌بینم هنوز این پرسش برای دوستانی همچنان باقی است، این چند خط را نه به عنوان بازی در زمین سازندگان این دوگانه، بلکه از باب انجام وظیفه در پاسخ به پرسش‌ها می‌نویسم:

گزارشی از مباحث مطرح شده در کارگاه جامعه‌شناسی عدالت‌خواهی(+، +)

مجله علوم انسانی اسلامی صدرا در شماره جدید خود (شماره 24،ص 248-270) در گزارشی با عنوان «اندیشه‎ورزی پیرامون عدالت: پیوند عدالت‌خواهی و عدالت‌پژوهی»، خلاصه‌ای مباحث ارائه شده در سلسله برنامه‌های انجمن عملی علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران را منتشرکرده است.

متن زیر بخشی از این گزارش است که چکیده‌ای از مباحث مطرح شده در چهار جلسه کارگاه «جامعه‌شناسی عدالت‌خواهی؛ درآمدی بر نظریه عدالت انقلاب اسلامی» به دست می‌دهد.

کارگاه آموزشی، 4 جلسه، با موضوع:

جامعه‌شناسی عدالت‌خواهی

درآمدی بر نظریه عدالت انقلاب اسلامی

مکان:

زمان:

4 اردیبهشت 1397،ساعت  13:30-18:30

برگزارکنندگان:

انجمن علمی علوم اجتماعی اسلامی

مجمع دانشجویان عدالت‌خواه

برخی عناوین و مفاهیم اصلی مرتبط کارگاه: 

(پیش از این در همین وبلاگ یادداشت‌هایی پیرامون‌ این محورها منتشر شده است)

عدالتخواهی بدون خواست معین و مصداقی ناتمام است و بلکه غیر ممکن؛ اما عدالتخواهی تام و متکامل نیز تفاوت بنیادینی با مصداق‌بسندگی دارد. در مصداق‎ماندگی‎ بیشتر نوعی از درماندگی است. این درماندگی اگر چه می‌کوشد خود را فرزند صراحت معرفی کند اما به واقع محصول و معلول فقر مفهومی و مضمونی است. فقری مهم که می‌تواند یک جنبش را به سر حد یک شورش تقلیل دهد.

در مورد عقب‌ماندگی در عدالت و این‌که این عقب‌ماندگی قابل حل و رفع است یا نه، یک مسئله وجود دارد و آن نوع مواجهه‌ی ما با این مقوله است. یکی از زمینه‌هایی که تا حدودی این عقب‌ماندگی را تمهید کرده و اگر فکری برای آن نشود حتما تمدید و تشدید خواهد کرد، نوع مواجهه‌ای است که ما به لحاظ فکری با این مقوله خواهیم داشت. عقب‌ماندگی در عدالت، محصول عقب‌ماندگی در چگونگی تفکر ما درباره عدالت است. ما در عین ‌آن‌که باید برای عقب‌ماندگی در زمینه عدالت کاری کنیم، برای این عقب‌ماندگی فکری درباره عدالت هم باید فکری کنیم.

گفتاری در باب زمینه‌های نظریِ عقب‌ماندگی در عدالت

گفتار ارائه شده در محفل مسئله، مدرسه انقلاب اسلامی(لینک کانال) در میزگردی با موضوع: نسبت عدالت، آزادی، امنیت

خلاصه:

- اگر جایی گفتند اعتراض برای عدالت با امنیت در تعارض است و باید عدالت­خواهی را کنار گذاشت چون خواست عدالت قبیح است؛ پاسخ می دهیم که در تفکر شیعی این اتفاق نخواهد افتاد. حالا اگر کسی پیدا شد، جریانی پیدا شد و برای ما قصه‌ای تعریف کرد که در آن ارزش‌های دیگری همچون مصلحت، ولایت، حکومت، صداقت، مشروعیت، دیانت و معرفت مقدم بر عدالت بود؛ به صراحت به او می­گوییم هویت فکری ما چنین چیزی را بر نمی‌تابد و این از تأثیرات آشکار اشعری‌گری‌ای است که فضای فکری شیعه را هم تحت تأثیر قرار داده است.

- رسماً می نویسند باید بین «فسادِ رخ داده در جبهه اهل حق» و «فساد رخ داده در جبهه اهل باطل» تمایز قائل شویم! تفاوت را هم این طور توضیح می‌دهند که وقتی می‌خواهید با فساد رخ داده در جبهه اهل حق مقابله کنید، باید مصالح گوناگونی را در نظر بگیرید! چه چیزی را باید در نظر بگیریم؟ با همین استدلال­ها و با همین گفتن «ان­شاءالله گربه است»گفتن‌ها آمدیم که رسیدیم به اینجا که چشم وا می کنیم و می­بینیم به تعبیر رهبر انقلاب در نشست راهبردی عدالت، وضعیت عدالت اجتماعی «مطلقاً» راضی کننده نیست. این وضع تا کجا می خواهد پیش برود؟

- ما امروز  هم زمان با عدالتخواهی در میدان عمل، احتیاج داریم به یک عدالت­اندیشی و اندیشه­‌ورزی درباب عدالت. البته اندیشه ورزی درباب عدالت به این معنا نیست که چشم از میدان عینیت و واقعیت ببریم و برویم سراغ بحث های انتزاعی درباره عدالت.

- وقتی از اخباری‌گری و اشعری‌گری حرف می‌زنیم از یک مسئله ی روی داده در دور دست ها حرف نمی زنیم، امروز این خطر پشت درب های اندیشه های ما یک عده ایستاده اند و هر روز یک چیز خوب را در برابر عدالت علم می کنند و بر عدالت مقدم می دانند.

 دریافت
توضیحات: میزگرد نسبت عدالت، آزادی و امنیت نسخه پرینت

دریافت
توضیحات: میزگرد نسبت عدالت، آزادی و امنیت نسخه مطالعه

متن بحث ارائه شده در این میزگرد در ادامه مطلب