طبقه سه

ارزیابی‌های شتاب‌زده یک طلبه

طبقه سه

ارزیابی‌های شتاب‌زده یک طلبه

طبقه سه

بسم الله
دوست می داشتم این وبلاگ
- این پنجره‌ی سرد و بی‌روح - جز یک صفحه نمی‌داشت
و در آن صفحه جز یک سطر نمی‌بود
و بر آن سطر جز یک کلمه نمی‌نشست
و آن کلمه «خمینی» بود و دگر هیچ نبود...
***
آن‌هایی که همراه پیغمبر بودند و دعوت پیغمبر را قبول کردند همین مردم «طبقه سه» بود، همین فقرا.
صحیفه امام ج8 ص 293

***
طبقه سه صفحه شخصی و بایگانی کاملی از نوشته‌ها و گفته‌هایم،از سال 1389 تا کنون است. می‌کوشم جستجوها و جستارهایی در این صفحه منتشر شود که «غایت»، «موضوع» و یا «مسئله»شان «انقلاب اسلامیِ اکنون» باشد.

***
معرفی بیشتر و گزارش‌واره‌ای از برنامه پژوهشی این صفحه در قسمت "درباره طبقه سه"، در نوار بالای صفحه آمده است.

***
صفحه‌ها در شبکه‌های اجتماعی:

اینستاگرام @namkhahmojtaba
توییتر @Namkhah1
تلگرام @tabagheh3_ir

***
ایمیل namkhahmojtaba@gmail.com

بایگانی
آخرین نظرات

طرح‌واره‌ای برای مطالعه پیرامون فقه اجتماعی

شنبه, ۲۸ فروردين ۱۴۰۰، ۰۵:۱۶ ب.ظ
طی سال‌های 93 تا 96 پیرامون موضوعات مرتبط با فقه اجتماعی تأملات و احیاناً تحقیقاتی داشتم که برخی از نتایج آن به صورت یادداشت یا با ارائه در نشست‌های علمی در میان گذاشتم. این مطالب با دنبال کردن کلمه کلیدی «فقه اجتماعی» در همین وب‌سایت قابل دسترسی است. طی سال‌های اخیر پاره‌ای مسائل و اولویت‌های مطالعاتی دیگر، مانع ادامه این مطالعات شد. اکنون که بار دیگر به فیش‌ها ومتن‌های مرتبط با فقه اجتماعی مراجعه کرده‌ام، به مطلب زیر، که یک طرح از  مباحث ضروری پیرامون فقه اجتماعی است برخوردم که منتشر نشده‌ اما احتمال دارد مرور آن برای جویندگان این حوزه بی‌فایده نباشد. زمانی بنا بود این مطلب در چارچوب یک مقاله علمی و به عنوان طرح از سرفصل‌های مورد نیاز برای ارائه دو واحد درسی در این حوزه تدوین و منتشر شود.

 

طرح واره مطالعات فقه اجتماعی

چکیده:

فقه‌شناسی و فقه‌پژوهی یا مطالعه‌ی درجه دو درباره‌ی علم فقه به جهات گوناگونی حوزه‌هایی که فرا روی فقه می‌گشاید در دهه‌های اخیر مورد توجه محافل علمی و حوزوی و حتی کرسی‌های درس خارج  قرار گرفته است. این مقاله می‌کوشد طرحی مقدماتی برای مطالعه پیرامون فقه اجتماعی با تمرکز بر روش‌شناسی آن به دست بدهد تا از طریق بازشناسی فقه اجتماعی به بازتولید آن کمک رساند. این پژوهش نه یک مطالعه درباره‌ی فقه اجتماعی، که طرح‌واره‌ پیشنهادی برای مطالعه درباره فقه اجتماعی است و می‌کوشد محورهای این مطالعه را صورت‌بندی کند. 

طرح‌واره‌ی پیشنهادی این تحقیق شامل سه بخش کلیدی است: چیستی فقه اجتماعی که شامل بحث از سه بخش مهم رئوس ثمانیه خواهد بود. این سه بخش عبارتند از: تعریف، غرض یا کارکرد و موضوعات و مسائل فقه اجتماعی. محور پیشنهادی بعدی مطالعه‌ پیرامون روش‌شناسی فقه اجتماعی است. در اینجا مراد از روش معنایی اعم و شامل زمینه‌های نظری، زمینه‌های اجتماعی و نیز روش استنباط است. محور سوم به بررسی وضعیت اجتماعی اختصاص دارد و وضعیت موجود و چشم‌انداز آینده و مطلوب این حوزه‌ی دانش را بررسی می‌کند. بازشناسی تطورات، میراث و چشم انداز فقه اجتماعی محورهای پیشنهادی برای این بخش است.

واژگان کلیدی:

فقه اجتماعی، روش‌شناسی، هستی‌شناسی، معرفت‌شانی، انسان‌شناسی، چشم‌انداز

 

بیان مسئله

اگر چه نه «جامعه» و نه «فقه» هیچ‌کدام امر تازه‌ای نیستند اما ادبیات «فقه اجتماعی» آن قدرها نحیف و تا حدودی نادر است که برخی محققان وا داشته تا این چنین استدلال کنند که می‌توان مقوله‌ی فقه اجتماعی را در چارچوب «مسائل مستحدثه» دنبال کرد. فراتر از بررسی و داوری درباره‌ی این دیدگاه می توان آن را استعاره‌ای از وضعیت موجود فقه اجتماعی دانست: یک دانش یا گرایش نوپا در حوزه‌ی فقه.

با این وجود فقدان کارهای مؤثر و ادبیات به غایت فقیر فقه اجتماعی به این معنا نیست که «فقه اجتماعی» در شرایط عادیِ طلیعه یک علم قرار دارد. دست‌کم دو وضعیت «فقه اجتماعی» را از قرار داشتن در یک طلیعه‌ی عادیِ پیدایی یک گرایش و دانش فقهی باز می‌دارد: یکی نیازهای متراکم به فقه اجتماعی که یا بی‌پاسخ مانده و یا با تقلیل به امر سیاسی، به وسیله‌ی فقه سیاسی پاسخ داده شده است و با وجود این چالش است که می‌توان گفت «فقه اجتماعی» در شرایط طلیعه‌ی «عادی» قرار ندارد. در کنار این چالش ظرفیت بالای سنت فقهی کنونی حوزه‌های علمی به نحو قابل ملاحظه‌ای این مطلب را یاد‌آور می‌شود که «فقه اجتماعی» چندان در «طلیعه» نیست: روش‌شناسی مدون فقه موجود در عین نیاز به تغییر و تکامل، ظرفیت بی‌بدیل برای مسئله‌ی روش دانش فقه اجتماعی به دست می‌دهد و آن را از دشوارگاه خشت اول دانش، به جایگاه تکامل فقه موجود ارتقاء می‌بخشد. ظرفیت دیگر فقه اجتماعی موجود به معنای عام است. میراثی موجود از التفاط فقهی به مسائل اجتماعی در کنار فقه اقتصادی و دست کم در دهه‌های اخیر حوزه‌ی رشد یابنده و پویا‌ی فقه سیاسی دست‌مایه‌های مناسبی برای فهم و تحلیل اندیشه‌های فقهی در جامعه را فراهم می‌آورد.

در این شرایط است که فقه اجتماعی بیش از آن‌که نیاز به پردازش تک‌تک مسائل خود داشته باشد نیازمند جستجوی نظام‌واره‌ی مسائل خود است. پژوهش در حوزه ی فقه اجتماعی نیازمند به دست دادن تصویری است که بتواند افق آموزش و پژوهش را در این زمینه روشن‌تر گرداند. «طرح‌واره فقه اجتماعی» در پی به دست دادن چنین چشم اندازی است.طرح حاضر تحت عنوان «درآمدی بر مسائل اساسی در فقه اجتماعی» می‌کوشد در پی چنین هدفی، محورهای لازم برای آموزش‌های مقدماتی در زمینه‌ی فقه اجتماعی را فهرست کند.

محورها:

1. چیستی فقه اجتماعی

تعریف فقه اجتماعی

غایت فقه اجتماعی

موضوع و مسائل فقه اجتماعی

2. مبادی معرفتی فقه اجتماعی

بنیادهای معرفتی فقه اجتماعی

مبادی هستی‌شناختی

مبادی انسان‌شناختی

مبادی معرفت‌شناختی

مبادی دیگر علوم

3. جایگاه‌شناسی فقه اجتماعی

جایگاه‌شناسی فقه اجتماعی در میان علوم (فقه اجتماعی در طبقه‌بندی علوم)

جایگاه‌شناسی فقه اجتماعی در فقه (فقه اجتماعی در پیکربندی فقه)

رابطه‌ی فقه اجتماعی با دیگر علوم مرتبط

4. زمینه های وجودی فقه اجتماعی

مناسبات فقه و جامعه‌شناسی

جامعه‌شناسی معرفت فقهی

جامعه‌شناسی علم فقه

بازخوانی شرق شناسانه و شرق‌شناسان از تطورات فقه اجتماعی

زمینه‌های اجتماعی فقه اجتماعی

 

5. روش استنباط در فقه اجتماعی

اصول فقه اجتماعی: یک بسط روش‌شناختی

چالش های روش‌شناختی فقه اجتماعی

حوزه چالش‌ها

جریان‌ها طرف چالش‌

موضوعات چالش

 

چالش‌ با تحجر

 

اخباری‌گری

 

روش فهم متن

 

 

چالش با تجدد

 

علوم انسانی مدرن

مدرن

هرمنوتیک

روش فهم متن

پست مدرن

فهم گفتمانی تطورات فقه

هویت معرفتی فقه

شرق‌شناسی

هویت معرفتی فقه

چالش های روش‌شناختی فقه اجتماعی

6. منابع فقه اجتماعی

7. تاریخ، تطورات و ادوار فقه اجتماعی

8. بازشناسی میراث موجود در فقه اجتماعی

آثار ابواب فقه اجتماعی در کتب فقهی

اندیشه‌ها و اندیشمندان فقه اجتماعی

9. چشم‌انداز فقه اجتماعی

 

جمع بندی

 

 

چیستی فقه اجتماعی

تعریف

غرض یا کارکرد

موضوع و مسائل

 

 

 

روش‌شناسی فقه اجتماعی

 

 

مبانی نظری

فقه اجتماعی

مبانی نظری

مبانی هستی‌شناختی

مبادی انسان‌شناختی

مبانی معرفت‌شناختی

مبادی دیگر علوم

جایگاه‌شناسی

فقه اجتماعی

در طبقه‌بندی علوم

در پیکربندی فقه

فقه اجتماعی و دیگر علوم مرتبط

زمینه‌های اجتماعی فقه اجتماعی

روش استنباط در فقه اجتماعی

 

وضعیت فقه اجتماعی

وضعیت موجود فقه اجتماعی

بازشناسی آثار و ابواب فقه اجتماعی

اندیشه ها و اندیشمندان فقه اجتماعی

وضعیت مطلوب و چشم‌انداز فقه اجتماعی

محورهای پیشنهادی برای مطالعه درباره فقه اجتماعی

۰۰/۰۱/۲۸

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی