طبقه سه

مقدمه

هدف از برگزاری نشست «جایگاه فقه در علم اجتماعی مسلمین» بازخوانی مبانی رویکرد فقهی به مسائل اجتماعی است. اگر چه به واسطه ی سیطره ی انگاره ها و هنجارهای علم مدرن اغلب تصور می شود علم اجتماعی از دوران اخیر و از آگوست کنت شروع شده است اما جامعه اسلامی همواره به خود و به مسائل می اندیشیده است؛ کنش هایش را تفسیر می کرده و در پاسخ به «چه باید کرد؟»هایش تجویزهایی را پیش می کشیده است. ارزش داوری های مبتنی بر پیش فرض های روشنگری، تعریف علم را متأثر ساخته و منبع وحی را فاقد مرجعیت علمی معرفی می کند. فارغ از این پیش فرض ها و پیش داوری ها اما، فقه یک «علم» است که با تکیه بر عقل قدسی به تجویز می پردازد و هنگامی که پیرامون یک کنش اجتماعی به تحلیل و تجویز می پردازد، به مثابه بخشی از علم اجتماعی است.

پرسش ها

سوالات مقدماتی
-  نسبت فقه و علم اجتماعی با تعریف مدرن

- نسبت فقه و علم اجتماعی با تعریف پست مدرن
- نسبت فقه و علم اجتماعی با تعریف علم اجتماعی در میان مسلمین

سوالات اصلی:
-  استلزمات بازشناسی فقه به مثابه بخش تجویزی علم اجتماعی مسلمین چیست؟ چه تغییرات و تولیدات در حوزه روش شناسی (اصول فقه) و غیره لازم است تا فقه به مثابه بخشی از علم اجتماعی مسلمین در ساحت اجتماعی فعال شود؟
-  تعریف فقه اجتماعی: غایت،غرض و مسائل
-  رابطه فقه اجتماعی با دیگر علوم اسلامی
-  اگر فقه (اجتماعی) علمی تجویزی است، توصیف و تبیین موضوعات در چه دانشی انجام می شود؟

آثار مرتبط

استاد حمید پاسانیا حدود دو دهه است که به موضوع فوق و موضوعات مرتبط پرداخته اند. برخی دیگر از آثار ایشان که درباره محورهای این بحث بوده و یا بدان ها اشاراتی شده است:

1. نسبت فقه سیاسی و فلسفه سیاسی؛ سرمقاله مجله علوم سیاسی؛ بهار 1382 (اینجا)

2. فقه به مثابه بعد تجویزی انتقادی معرفت علمی اجتماعی مسلمین؛ مصاحبه با شماره  مجله علوم انسانی اسلامی صدرا؛ شماره 17 (اینجا)

3. علوم انسانی و فقه [انتشار نادرست گزارش این نشست با سوتفاهم هایی همراه بود اما با مراجعه به فیلم نشست، مراد اصلی روشن است]؛ سمینار «تجربه ایرانی مواجهه با علوم انسانی مدرن» (اینجا)

3. فلسفه فقه الاجتماع؛ نشست فلسفه فقه الاجتماع (اینجا)

4. عدم شناخت علم فقه به عنوان دانش توسط سازمان های علمی کشور؛ همایش حوزه‌های علمیه علوم انسانی و اسلامی
(اینجا)
5. نشست تخصصی تاثیر علم کلام در علوم اجتماعی (اینجا)

6. همایش حکمت متعالیه و انقلاب اسلامی(اینجا)

7. امتناع عقل اجتماعی در ایران؛ نشست «امکان یا امتناع تفکر جامعه شناختی در ایران» (اینجا)

اطلاع رسانی

انتشار پیش خبر نشست در خبرگزاری های حوزه، مهر و رسا

گزارش نشست:

گزارش خبرگزاری رسا(اینجا)

گزارش خبرگزاری مهر(اینجا)