طبقه سه

گزیده:
ما در کنشگری اجتماعیِ طلاب با یک چالش مواجهیم؛ چالش فقدان نمایندگی اجتماعی و سیاسی در کلیه سطوح حزب­‌الله به طور عام و در ارتباط با طلاب جوان به طور خاص وجود دارد. تا وقتی که بدنه نخبگانی و مدرسین مسّن و معمر حوزه طلاب جوان را «دیگریِ» خود حساب کنند امکان عمل اجتماعی طلاب جوان محدود و بلکه مسدود می­شود. تفکر انقلاب این ظرفیت را به ما می­‌دهد که طلاب جوان را به مثابه یک هویت و تشخص ببخشیم و این آن چیزی است که امروز ما به آن احتیاج داریم. ما باید این هویت­‌یابی را تا شکل‌دهی به «جنبش طلاب جوان» به پیش ببریم.

بسم‌الله الرحمن الریحم

وقتی به منظومه تفکر انقلاب و اندیشه امام خمینی درباره حوزه و روحانیت مراجعه می­کنیم، به وضوح می‌بینیم که در اندیشه امام خمینی «طلاب جوان» اهمیت ویژه­‌ای دارد. به دلیل همین اهمیت است که امام خمینی به مدرسین حوزه توصیه می­کردند فکر نکنید همه باید مثل شما فکر کنند؛ می­‌گفتند با طلاب جوان حوزه­‌ها جلسه بگذارید؛ هدف­‌تان هم از این جلسات این نباشد که برای­‌شان سخنرانی کنید و توصیه­‌های اخلاقی داشته باشید. جلسه بگذارید که حرف­های طرح­‌های آن­‌ها را بشنوید و از این طرح­‌ها استقبال کنید. اختلاف سلیقه را به رسمیت بشناید و انتظار نداشته باشید یا باید همه مثل شما فکر کنند و یا در غیر این صورت همگی منحرف هستند.

امام خمینی در پیام معروف به منشور روحانیت می­نویسند:

«جامعه مدرسین باید طلاب عزیز انقلابی و زحمت کشیده و کتک خورده و جبهه رفته را از خود بدانند. حتماً با آنان جلسه بگذارند و از طرحها و نظریات آنان استقبال نمایند و طلاب انقلابی هم مدرسین عزیز طرفدار انقلاب را محترم بشمارند و با دیده احترام به آنان بنگرند.» [1]

ایشان همچنین در نامه دیگری به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم این چنین نوشته­اند:

«شما باید مطمئن باشید که قوی‌ترین بازوی شما، طلاب جوان حوزه‌ها می‌باشند لذا نمی‌شود و نباید آنها را به حساب نیاورد. شما دوستان اگر خیال کنید همه در مسائل اعتقادی باید آنچه را شما قبول دارید قبول داشته باشند والا منحرف هستند، بدانید که راه درستی نمی‌روید. بحمدالله در حوزه‌های علمی یکی از مسائل حل شده که سابقه تاریخی بیش از هزار ساله دارد اختلاف آرا در زمینه‌های مختلف است. طلاب جوان دارای شور و شوقی می‌باشند که به واسطه آن انقلاب اسلامی پیروز شد؛ همان شور و شوقی که سینه‌هاشان را در مقابل گلوله‌های شاه و صدام قرار داده است حال اگر آنان دارای اعتقاداتی باشند که با آنچه شما بدان اعتقاد دارید جور نباشد اشکالی ندارد.»[2]

همین توصیه­‌های امام به بزرگان حوزه مبنی بر همکاری با طلاب جوان بود که در آن مقطع منتهی به ایجاد سازوکاری انتخاباتی تحت عنوان مجمع نمایندگان طلاب در حوزه علمیه قم منتهی شد. این تشکل در وضع کنونی خود  به هیچ وجه طلاب جوان یا حتی طلاب را نمایندگی نمی­‌کند و مسئله­‌ی نمایندگی ایده­‌ها و نگرش­‌های طلاب جوان در حوزه­‌های علیه یک مسئله لاینحل است. این موضوع جای بحث بیشتر دارد اما امروز مجمع نمایندگان طلاب تنها یک حیات ظاهری و وجود بروکراتیک دارد و فاقد خاصیت و ما به ازاء اجتماعی است.

همین اهمیت و هویت دادن به طلاب را در تحلیل­‌های رهبر انقلاب هم وجود دارد. ما این مسئله را در تحلیل­‌های متعدد ایشان و به عنوان نمونه در سخنرانی اسفند 94 به وضوح می­‌توانیم ببینیم. رهبر انقلاب در یک بررسی تاریخی-اجتماعی این چنین استدلال می­‌کنند که حوزه علمیه در میانه­‌ی میدان کنش­‌های انقلابی شامل دو سطح «مراجع» و «طلاب» بود. تحلیل ایشان متضمن این موضع انتقادی است که در سطح مرجعیت همراهی مورد نظر با امام وجود نداشت. مهم­تر اما آن­جاست که رهبر انقلاب نقش طلاب جوان را در عاملیتِ اجتماعی حوزه برجسته می­کنند. از نظر ایشان همین عامل امروز می­‌تواند در برابر زوال انقلابیگری در حوزه و تهی ساختن حوزه­‌های علمیه از انقلاب ایستادگی کند.[3]

ما در کنشگری اجتماعیِ طلاب با یک چالش مواجهیم؛ چالش فقدان نمایندگی اجتماعی و سیاسی در کلیه سطوح حزب­‌الله به طور عام و در ارتباط با طلاب جوان به طور خاص وجود دارد. تا وقتی که بدنه نخبگانی و مدرسین مسّن و معمر حوزه طلاب جوان را «دیگریِ» خود حساب کنند امکان عمل اجتماعی طلاب جوان محدود و بلکه مسدود می­شود. تفکر انقلاب این ظرفیت را به ما می­‌دهد که طلاب جوان را به مثابه یک هویت و تشخص ببخشیم و این آن چیزی است که امروز ما به آن احتیاج داریم و باید این هویت­‌یابی را تا شکل‌دهی به «جنبش طلاب جوان» به پیش ببریم.