چندی بود و هست که ذیل تأثیر شبکههای اجتماعی بر کنشگری اجتماعی، در حال جستجو و تأمل پیرامون تأثیر پیدایش سوژهی آنلاین بر کنش تغییرخواهانه (عدالتخواهانه) بوده و هستم. در پی اینکه جهان آنلاین چه امکانها و محدودیتهایی برای ایجاد تغییرات اجتماعی فراهم آورده است؟
در این میان انتشار یک نامه از یک تشکل دانشجویی به رهبر انقلاب را دستمایه و مصداق مناسبی دیدم، برای در میان گذاشتن طرحی اولیهی از آنچه یافته و آموخته بودم.
اشاره: «تدبیر» مدیران فرهنگی دانشگاه حکیم سبزواری در شهرستان سبزوار نیز شامل حال دادخواهی کارگران، پرستاران و رانندگان شد و اکران مستند «داد» در این دانشگاه هم مجوز نگرفت. همین ماجرا اما سبب خیر شد تا به همت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه حکیم سبزواری، فعالان همه تشکلهای دانشجویی این دانشگاه، در برنامه «الف بای انقلاب» گردهم بیایند و درباره این مستند به بحث و گفتگو بپردازند.
آنچه در پی میآید گفتاری است که در این نشست ارائه شده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
مستندی به نام «داد»، اثری است که خواستههای عدالتخواهانهی رانندگان، پرستاران، کارگران و معلمان و برخوردهای امنیتی با آنها را بازتاب میدهد؛ اثری روان و ساده که بیش از آنچه گمان میرفت دیده شد. این استقبال از «داد» اما بیش از هر چیز، از جمله بیش از جذابیت و ساخت اثر، معلول بستری است که «داد» در آن روییده است. موضوعی که در این جلسه میخواهیم کمی بیشتر درباره آن گفتگو کنیم، واکاوی این بستر است. این بستر از یک منظر کلی عبارت است از نیاز به اندیشهورزی و حتی بازاندیشی دربارهی پروژهی عدالتخواهی: «داد» اگر چه اثری انضمامی دربارهی چند رویداد عدالتخواهانه و یا به عبارت بهتر، اثری دربارهی تفسیری عدالتخواهانه از چند رویداد است اما از نگاهی دیگر و از منظری ثانوی حامل مهمترین پرسشهایی است که بازشناسی اجتماعی وضعیت امروز عدالتخواهی بدان نیازمند است. همین زمینههاست که «داد» را اثری قابل توجه ساخته است. اهم نکات محورهایی که «داد» در باب اندیشهورزی پیرامون عدالتخواهی میگشاید را میتوان در پنج محور جمعبندی کرد:
میپرسیم آقایان دقیقاً دارید چه کاری میکنید که به این وظایف ذاتیتان نمیرسید؟ به پیمانی که خدا از علما گرفته نمیرسید؟ به «اخذ الله علی العلماء الایقاروا علی کظة ظالم، ولا سغب مظلوم» نمیرسید؟ در بهترین حالتها میگویند در حال تولید علوم انسانی اسلامی هستیم! در حال تفکر و نظریهپردازی دربارهی تمدن اسلامی و مراحل آن هستیم. خیلی هم خوب! فقط احیاناً این علوم انسانی اسلامیتان ارتباطی هم با انسان دارد یا نه؟ این کارگرهایی که شلاق میخورند هم «انسان» هستند یا نه؟ چرا به اینها نمیپردازید؟ پاسخ روشن است چون از یک موضع استعلایی به انسان نگاه میشود، میگویند بحثهای مهمتری هست. ما نخبگان هستیم و باید درباره مسائل کلان حرف بزنیم، درباره مبانی همه چیز حرف بزنیم؛ ما باید دربارهی تمدنسازی و مباحث تمدنی حرف بزنیم، این مردم مستضعف که اصلا اهمیتی ندارند! اما این تمدنبازی است نه تمدنسازی.
مطلب منتشر شده در سایت جشنواره عمار(+)
مستند «داد» فراتر از عدالتخواهی، دربارهی تکامل عدالتخواهی است
یکی از آثاری که در اکران آثار جشنواره عمار در سینما اکسین اهواز مورد توجه مخاطبان قرار گرفت مستند «داد» بود. اکران این اثر با برگزاری یک نشست نقد و بررسی همراه بود. متن زیر سخنانی است که حجتالاسلام مجتبی نامخواه در این نشست ارائه کرده است.