طبقه سه

 ایران «جامعه‌تر» از دیگر ملل با بحران‌ها روبرو می‌شود

الهیات عدالت‌خواهی؛ گذری بر مضامین سوره ماعون

متن بازتنظیم شده (سایت ایام)

بسم الله الرحمن الرحیم

خیلی خوش‌وقتم که در این شب‌های نورانی؛ شب‌های مبارک ماه میهمانی خدا؛ توفیق داریم دقایقی را با موضوع الهیات عدالتخواهی در محضر آیات قرآن وروایات اهل بیت علیهم‌السلام باشیم.

امیرالمؤمنین علیه السلام، که به نوعی این ماه منسوب و در ارتباط با ایشان هست، در روایتی به کمیل، آن یار صدیق و وفادار خودش می‌فرماید که «یا کمیل ما من حرکة الا و انت محتاج فیها الی معرفه»: ای کمیل در هر حرکتی که انسان بخواهد انجام بدهد نیازمند معرفت و اگاهی‌ای هست که  آن حرکت را بتواند سامان بدهد؛ جهت بدهد و جهت‌گیری آن حرکت را اصلاح کند و به سمت اصلاح جامعه پیش ببرد؛ حرکت‌های انسان، چه حرکت‌هایی با اهداف معنوی وانسانی باشد چه  اجتماعی، هر حرکتی محتاج به معرفت است.

امروز یکی از مهمترین نیازهای جامعه‌ی ما، که در دشواری های مختلف این نیاز به نحو بیش از پیشی خودش را نشان می دهد، مسأله عدالت و نیاز ما به عدالت است. عقب ماندگی در عدالت مسأله‌ی اساسی جامعه‌ی ماست. اصولاً در نگرش شیعی آن وقتی یک حرکت اجتماعی حرکتی رو به جلو و مترقی است؛ آن وقتی حرکتی به سمت اصلاح جامعه است که هدف و جهت‌گیری اصلی آن قسط و برپایی عدالت باشد؛ برپایی یک جامعه‌ی توحیدی و عادلانه باشد.

امروز این نیاز بیش از همیشه در جامعه ی ما احساس می‌شود و چقدر ابتکار خوبی را دوستان برگزار کننده این جلسه مجازی انجام دادند؛ اگر حرکتی رو می‌خواهند تحت عنوان عدالتخواهی دنبال کنند؛ اگر می‌خواهند تحت عنوان عدالت پرچمی را بلند کنند، این کار محتاج معرفت است. اگر چه حرکت عدالتخواهانه یک حرکت فطری است؛ یعنی انسان‌ها به خودی خود محتاج و در پی این ارزش در جامعه هستند اما سامان دادن یک حرکت اجتماعی در این بستر فطری احتیاج به معرفت دارد و یکی از مهمترین انحا معرفت معرفتی است که به واسطه‌ وحی به ما رسیده است. آموزه های وحیانی حالا یا آن آموزه‌هایی که مستقیم و از طریق آیات قرآن، و یا غیرمستقیم از طریق وجود ذی جود ائمه معصوم به ما رسیده است. ایده الهیات عدالت‌خواهی در واقع تلاش می‌کند آیات و روایاتی را به بحث بگذارد که به طور مستقیم می‌تواند حرکت ما را جهت بدهد؛ نیرو بدهد و روح ببخشد.

امشب مایلم دقایق باقی مانده بحث را درباره‌ی یکی از شگفت انگیزترین سوره‌های قرآن صحبت کنم. سوره کوچکی که ادبیات و لحن کلام آن انسان را واقعا به شگفتی وا می‌دارد و به یک معنا انسان را به هراس می اندازد. من خودم درهمین مدتی که تأمل می‌کردم برآیات کوتاه این سوره‌ی کوتاه واقعا فکر می‌کردم که ای کاش سوره و آیات دیگری رو به بحث می‌گذاشتیم. فکر می‌کنم یکی از هراس‌انگیزترین آیات قرآن را ما در این سوره داریم. می‌بینیم؛ «سوره ی ماعون»

در گفتگو با روزنامه قدس درباره چارچوب کلی الهیات مواسات گفتم و این‌که چرا مواسات منهای مساوات معنا ندارد؛ و دیگر آن‌که کرونا نابرابری را ایجاد نکرد، تنها آن را آشکار کرد. در ادامه مطلب فایل پی.دی.اف صفحه قابل دریافت است.